توهمی به نام Autokinesis، به زبان ساده

به طور کلی یکی از عواملی که می‌تواند ایمنی یک پرواز را به خطر بیاندازد، عاملی به نام توهم (Illusion) است. توهم در صنعت هوانوردی طیف گسترده‌ای دارد و ممکن است خلبانان در شرایط مختلف، در معرض توهم‌های مختلفی قرار گیرند. یکی از انواع توهم Autokinesis نام دارد. Autokinesis به توهمی اطلاق می‌شود که خلبان به دلیل خیره‌شدن به یک نور ساکن مثل یک ستاره در تاریکی کامل شب، در شرایطی که هیچ‌گونه نشانه‌ای از دیگر چراغ‌ها مانند چراغ‌های شهر و ایستگاه‌های مخابراتی و... نیست و همچنین در شرایطی که عوارض زمینی مثل کوه‌ها و تپه‌ها به دلیل تاریکی مطلق شب دیده نمی‌شوند، تصور کند که آن نور ساکن در حال حرکت بوده و هواپیمای دیگری است.

 این توهم می‌تواند منجر به واکنش بیش از حد خلبان و از دست‌دادن کنترل هواپیما، از ترس برخورد با هواپیمای خیالی شده و باعث ایجاد یک فاجعه گردد. دلیل وقوع این توهم این است که در هنگام خیره‌شدن خلبان به نور ساکن (معمولا تنها نوری می‌باشد که خلبان در آن لحظه می‌تواند ببیند و این نور ساکن می‌تواند یک ستاره پر نور، یک دکل مخابراتی و... باشد)، ماهیچه‌های چشم حرکات بسیار کوچکی انجام می‌دهند و به همین دلیل مغز آنها را نادیده می‌گیرد و به عنوان حرکت شی نورانی تفسیر می‌کند.

 غالبا در صورتی که یک خلبان به مدت ۶ الی ۱۲ ثانیه به یک نور ساکن بدون نشانه‌های دیگر خیره شود، در معرض این توهم قرار می‌گیرد که نور ساکن به اندازه بیست درجه در ثانیه، در یک جهت و یا چند جهت در حال حرکت خواهد بود. در صورت آموزش ناصحیح، ممکن است خلبان تصور کند که آن شی نورانی ساکن هواپیمای دیگری است.

 همچنین ممکن است خلبانان در این شرایط تصور کنند که یک UFO(شی پرنده ناشناس مثل یک بشقاب پرنده) را دیده‌اند، چرا که شی نورانی ساکن در جهات مختلف و در نظر آنها به شکل نامنظم در حال حرکت می‌باشد.

بهترین راه دوری از این توهم اجتناب از خیره‌شدن به شی نورانی ساکن و همچنین تمرکز‌کردن بر روی ابزار نشان‌دهنده وضعیت هواپیما توسط خلبانان است.

به تصویر بالا دقت نمایید، شما می‌توانید با لرزش پیوسته گوشی‌های خود، این توهم را به نوعی با اندازه مختصر درک نمایید.