اسپیس ایکس؛ بزرگ‌ترین پیمانکار فضایی خصوصی
این روزها تقریبا همه با نام اسپیس ایکس آشنا هستند. شرکتی که پروژه‌های جاه‌طلبانه‌ای مثل ارسال انسان به ماه و مریخ و کلونی‌سازی در منظومه شمسی را دنبال می‌کند و البته با استارلینک، به دنبال ارائه اینترنت ماهواره‌ای در سطح جهان است. ولی این شرکت از ابتدا تا این اندازه موفق نبود و مسیر طولانی را طی کرد تا به اینجا برسد. اسپیس ایکس در ۱۴ مارس ۲۰۰۲ (۲۳ اسفند ۱۳۸۰) تاسیس شد.
کیمبال ماسک می‌گوید جاه‌طلبی‌های برادرش ایلان ماسک بی‌انتهاست. کیمبال مدعی است که ایلان باید دائما در حال حل مشکلات مختلف باشد و این مشکلات به مرور زمان پیچیده و پیچیده‌تر شده‌اند تا بتوانند نظر ایلان ماسک را جلب کنند. تحصیل در رشته فیزیک و اقتصاد به ایلان کمک کرد تا زمینه‌های لازم برای ماجراجویی‌های مختلف را داشته باشد، هرچند او در نهایت پیش از دریافت مدرک فارغ‌التحصیلی از دانشگاه خارج شد تا کسب و کارهای خودش را دنبال کند. با این حال اسپیس ایکس دقیقا کی و به چه صورتی تاسیس شد؟
شکل‌گیری اسپیس ایکس
ایلان ماسک با فکر کلونی‌سازی در مریخ و فرستادن بشر به سیاره‌های جدید ایده انجام سفرهای فضایی را در سر پرورانده بود. ولی در آن سال‌ها عموم مردم تمایلی برای سفر به مریخ نداشتند و فناوری‌های لازم موجود و ارزان نبودند. ماسک در سال ۲۰۰۱ به همراه «مایک گریفین» به مسکو سفر کرد تا موشک Dnepr را خریداری کند ولی قیمت بالای این راکت او را منصرف کرد. همین باعث شد ایده تاسیس اسپیس ایکس به عنوان شرکتی برای ساخت موشک‌های مقرون به‌صرفه به منظور انجام سفرهای فضایی به وجود بیاید.
ایلان ماسک
ایلان ماسک پیش‌تر در سال 1999 به‌صورت مشترک وب‌سایت X.com را راه‌اندازی کرده بود که در نهایت به پی‌پال تبدیل شد. زمانی که eBay در سال 2002 این شرکت را با پرداخت مبلغ یک و نیم میلیارد دلار خرید، ماسک از این معامله ۱۶۰ میلیون دلار پول به دست آورد و بالاخره تصمیم گرفت شرکت «فناوری‌های اکتشافی فضا» یا اسپیس ایکس را تاسیس کند.
البته کمک‌های ناسا نقش بسیار مهمی در موفقیت‌های آتی اسپیس ایکس داشتند. سازمان فضایی آمریکا با دیدن تلاش‌های ماسک در ساخت موشک‌هایی که داستان آن‌ها در ادامه می‌آید، دو روز قبل از کریسمس سال ۲۰۰۸ اعلام کرد که با این شرکت قراردادی به ارزش ۱.۶ میلیارد دلار بسته تا محموله‌های مورد نیاز ایستگاه فضایی بین‌المللی را حمل کند. این اولین قرارداد مهم اسپیس ایکس بود که توانست منجر به ادامه حیات این کمپانی و تسلا شود.
در حقیقت در سال ۲۰۰۸ تسلا و اسپیس ایکس تا مرز ورشکستگی پیش رفتند، اما ماسک توانستند با بیش از ۲۰ ساعت کار روزانه، سرمایه شخصی‌اش و همچنین قرارداد ۱.۶ میلیارد دلاری ناسا آن‌ها را نجات دهد.
ماسک برای تشکیل تیم خود به سراغ مهندس موشک، «تام مولر» رفت و از او برای همکاری دعوت کرد. مولر پیشنهاد ماسک را پذیرفت. این شرکت ابتدا در کالیفرنیا مستقر شد. «گویین شات‌ول» و «کریس تامپسون» هم از TRW و بویینگ به اسپیس ایکس پیوستند تا کارها به شکل جدی‌تری پیش برود. تعداد کارمندان اسپیس ایکس در سال 2005 به 160 نفر رسید. ماسک شخصا از تمامی کارمندان اولیه این شرکت مصاحبه می‌گرفت و آن‌ها را تایید یا رد می‌کرد.
۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸
فالکون 1
موشک فالکون ۱ که اسم خود را از موشک «میلنیوم فالکون» در داستان‌های جنگ ستارگان گرفت، اولین موشکی بود که توسط اسپیس ایکس ساخته شد. در آن زمان فقط سه کارمند در این شرکت کار می‌کردند ولی رفته‌رفته با آغاز حمایت‌های «آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا» شرایط تغییر کرد و در عوض اسپیس ایکس ماهواره‌های نظامی را به مدار می‌فرستاد.
فالکون ۱ در سال ۲۰۰۶ پرتاب شد و در اقیانوس سقوط کرد. در سال ۲۰۰۷، فالکون ۱ دوباره پرتاب شد و اگرچه به مدار نرسید، اما با این پرواز ۴ دقیقه‌ای چنان اطلاعاتی از موشک آن‌ها به دست آمد که دیگر نمی‌توان این ماموریت را یک شکست تلقی کرد. در آن زمان اسپیس ایکس حدود ۱۰۰ میلیون دلار بدهی به بار آورده بود، اما بالاخره موشک خود را اولین بار در سال ۲۰۰۸ با موفقیت به فضا پرتاب کرد. با این حال هنوز مشکلاتی در این موشک و البته در کل مجموعه اسپیس ایکس وجود داشت. ولی با سرمایه‌گذاری ۲۷۸ میلیون دلاری ناسا برای ساخت فالکون ۹ و کپسول دراگون شرایط تغییر کرد.
۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲
فالکون 9
اسپیس ایکس در ادامه تمرکز خود را روی توسعه فالکون دیگری گذاشت که به خاطر داشتن ۹ موتور، فالکون ۹ نام گرفت. این موشک بسیار بزرگ‌تر از نسل قبلی بود و می‌توانست بار بیشتری حمل کند. ایلان ماسک فعالیت‌های شرکت را به یک پایگاه نظامی برد اما تضمین‌های زیادی ارائه کرد تا ثابت کند که این محصول به سرنوشتی مثل اولین پرواز فالکون ۱ دچار نمی‌شود.
اسپیس ایکس در ماه مه ۲۰۱۰ در اولین پرتاب با موفقیت فالکون ۹ را به فضا فرستاد، با این حال تنها مشکل این بود که کپسول دراگون با رسیدن به مدار به دلایل نامشخص شروع به چرخیدن کرد. این شرکت در ماه دسامبر همان سال ماموریت دیگری انجام داد تا کپسول خود را به زمین برگرداند. این عملیات با موفقیت انجام شد و اسپیس ایکس را به اولین شرکت خصوصی تبدیل کرد که فضاپیمای خود را به مدار فرستاده و آن را به زمین برگردانده است. به دنبال این اتفاق اسپیس ایکس برنامه‌های آینده خود را اعلام کرد.
البته در این سال‌ها چندین بار راکت‌های اسپیس ایکس منفجر شدند و این روند در سال‌های بعد هم ادامه پیدا کرد.
۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵
اسپیس ایکس در برنامه‌های خود از دو موشک جدید گرس‌هاپر و فالکون هوی نام برد. گرس‌هاپر طوری طراحی شد که بتواند به‌صورت عمودی روی زمین فرود بیاید. ناسا هم به این شرکت اجازه حمل بار به ایستگاه فضایی بین‌المللی را داد. اسپیس ایکس در سال ۲۰۱۲ محموله‌ای را به ایستگاه فضایی فرستاد تا به اولین شرکت خصوصی تبدیل شود که به ایستگاه فضایی محموله تحویل داده است. این شرکت همچنین در سال ۲۰۱۳ به اولین شرکت خصوصی تبدیل شد که به مدار ماهواره فرستاده است. البته در همین سال و حتی ۲۰۱۵ راکت‌های اسپیس ایکس چندین بار در پرتاب و همچنین فرود منفجر شدند.
گرس‌هاپر
موشک گرس‌هاپر هرگز برای سفرهای فضایی طراحی نشده بود. این موشک فقط قرار بود به ارتفاعات بالا در مدار زمین برود و بتواند فرود عمودی داشته باشد. گرس‌هاپر در ماه آوریل ۲۰۱۳ تا ارتفاع ۲۵۰ متری بالا رفت و توانست به‌صورت عمودی فرود بیاید. این ماموریت بارها و بارها آزمایش شد و گرس‌هاپر موفقیت‌های خود را تکرار کرد.
فالکون هوی دیگر موشکی بود که ساخت آن از ترکیب سه بوستر فالکون ۹ آغاز شد. در این راکت از موتور سوخت متان رپتور و مجموعه‌ای از فناوری‌هایی استفاده می‌شود که مصرف مجدد موشک‌ها را ممکن می‌کنند. هدف از ساخت این موشک ارسال انسان به مسافتی دورتر از مدار پایینی زمین بود، اما این ماموریت بعدا به سیستم پرتاب استارشیپ محول شد.
اسپیس ایکس همچنین پروژه دراگون ۲ را کلید زد که نسخه تغییریافته کپسول دراگون با قابلیت حمل ۷ فضانورد به ایستگاه فضایی بین‌المللی بود. ماموریت «اژدهای قرمز» دیگر عملیاتی بود که این شرکت برای آزمایش توانایی فرود بر مریخ در نظر داشت. در همین حین، طراحی موتورهای اسپیس ایکس تغییر کرد و این شرکت سوخت ویژه‌ای تولید کرد که بر پایه متان ساخته شده بود.
ایلان ماسک و تیمش در ادامه سکوی دریایی «دراگون‌فلای» را ساختند تا نسل بعدی گرس‌هاپر روی آن فرود بیاید. موشک اسپیس ایکس در اولین تلاش روی این سکو سقوط کرد اما با توجه به اندازه بسیار کوچک سکو، خود این سقوط یک موفقیت محسوب شد.
۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰
استارشیپ
یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اسپیس ایکس موشک استارشیپ است تا بالاخره رویای ماسک در سفر به مریخ را محقق کند. این موشک طراحی بسیار زیبایی با بدنه استیل ضدزنگ دارد ولی استفاده از آن چالش‌های زیادی را به همراه آورد. تامین سوخت یکی از این چالش‌هاست که در سفری به درازای فاصله زمین تا مریخ اهمیت زیادی دارد.
یکی از راهکارهای این شرکت ارسال همزمان دو موشک بود. یکی از این موشک‌ها باید سوخت دیگری را حمل می‌کرد. استارهاپر اولین موشک در برنامه استارشیپ بود که روی بوستر سوپر هوی با ۳۳ موتور رپتور قرار می‌گرفت و راهی فضا می‌شد. این موشک پس از جدا شدن از بوستر با سه موتور «رپتور وکیوم» خودش را به مدار می‌رساند تا بوستر به زمین برگردد. چهار ماموریت نخست استارهاپر ناموفق بود.
ایلان ماسک در همین اثنا اعلام کرد که این شرکت علاوه بر مریخ، می‌تواند شرایط سفر به زحل را هم فراهم کند. البته او طبق معمول خوش‌بینی بسیار زیادی در زمینه زمان‌بندی ماموریت‌هایش داشت و هنوز مشخص نیست که چه زمانی می‌توانیم منتظر فرود استارشیپ روی مریخ باشیم.
اسپیس ایکس و تسلا رودستر
اسپیس ایکس در این حوالی زمانی ابتدا ۶ فوریه ۲۰۱۸ اولین پرواز فالکون هوی را انجام داد و یک تسلا رودستر را با آدمکی به نام «مرد ستاره‌ای» پرتاب کرد. دومین پرتاب این موشک در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ انجام شد و هر سه بوستر با موفقیت به زمین برگشتند. فالکون هوی سومین پرتاب خود را در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۱۹ تجربه کرد که موفقیت آن باعث شد اسپیس ایکس بتواند مجوزهای لازم برای برنامه پرتاب فضایی امنیت ملی را دریافت کند.
ایلان ماسک برنامه جاه‌طلبانه دیگری هم برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای به سراسر دنیا، به‌خصوص نقاط دور افتاده در نظر داشت. شرکت او بالاخره در تاریخ ۲۳ مه ۲۰۱۹ اولین ماهواره‌های خود را تحت پروژه‌ای به نام استارلینک به مدار پایینی زمین فرستاد. این ماهواره‌ها ۶۰ عدد بودند، ولی اسپیس ایکس در نظر داشت که در مجموع ۱۲ هزار ماهواره به مدار بفرستد. بعدا این تعداد به ۳۰ هزار عدد افزایش یافت. هدف ماسک از پروژه استارلینک ایجاد جریان درآمدی برای تامین هزینه‌های پروژه ارسال انسان به مریخ بود.
۲۰۲۰ تاکنون
شاید بتوان جذاب‌ترین لحظه تاریخ اسپیس ایکس را روز ۳۰ مه ۲۰۲۰ تلقی کرد، زمانی که «داگ هرلی» و «باب بنکن» در اولین ماموریت سرنشین‌دار این شرکت از طریق کپسول دراگون به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاده شدند. این اتفاق برای اولین بار توسط یک شرکت خصوصی رقم خورد و به سرخط همه خبرگزاری‌های جهان رفت.
اسپیس ایکس در ماه مه ۲۰۲۱ در ماموریت استارشیپ SN15 برای اولین بار یک فضاپیمای استارشیپ را با موفقیت به ارتفاع ۱۰ کیلومتری فرستاد و به زمین برگرداند. اسپیس ایکس همچنین از بوستری به نام سوپر هوی رونمایی کرد که قادر به حمل 100 تن بار به مدار پایینی زمین است. این شرکت گفت می‌خواهد از راکت استارشیپ برای حمل و نقل انسان به ماه و ساخت پایگاه روی قمر زمین استفاده کند. سوپر هوی BN4 و استارشیپ SN20 قرار است در اوایل سال 2022 اولین پرواز فضایی خود را انجام دهند. با این حال، ممکن است این برنامه با تاخیرهایی مواجه شود.
برنامه استارشیپ پروژه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. یکی از آن‌ها سیستم فرود انسان است که می‌خواهد فضانوردان را روی ماه فرود بیاورد. این پروژه بخش مهمی از برنامه آرتمیس ناسا است که هدف بازگرداندن انسان به ماه را دنبال می‌کند. سازمان فضایی آمریکا پارسال طی قراردادی به ارزش 9/2 میلیارد دلار ساخت این سیستم را به اسپیس ایکس واگذار کرد.
سیستم فرود انسانی اسپیس ایکس
اسپیس ایکس حالا در نظر دارد که تاجر ژاپنی «مائزاوا یوساکو» را به همراه چند نفر دیگر در اولین ماموریت شهروندی به سفر به دور ماه بفرستد. ایلان ماسک همچنین می‌خواهد تا سال ۲۰۲۵ انسان‌ها را به مریخ برساند. این شرکت همچنین به پرتاب ماهواره‌های استارلینک به مدار ادامه می‌دهد و علی‌رغم برخی انتقادات همچنان توسعه برنامه اینترنت ماهواره‌ای خود را دنبال می‌کند.
افزون بر این، اعلام شد که تام کروز با همکاری اسپیس ایکس و ناسا می‌خواهد اولین فیلم سینمایی خود در فضا را بسازد. این ماموریت با کمک استارتاپی به نام Axiom Space انجام خواهد شد اما نمی‌دانیم چه زمانی باید منتظر اجرای آن باشیم.
ارسال نظر