حوادث ترکیدگی لاستیک و صدمه به موتور پروازها در فرودگاه مشهد

مشابه ، توصیه‌های ایمنی لازم را صادر می نماید :

1- سابقه رویدادها:

سازمان هواپیمایی کشوری دارای سامانه ثبت اطلاعات سوانح و حوادث بوده و کلیه شرکت های ارائه دهنده خدمات هوانوردی ضمن رعایت مقررات گزارش دهی رویدادهای ایمنی ، رویدادهای کشور را به اطلاع سازمان رسانده که در این سامانه ثبت و ضبط می شود. با مراجعه به این سامانه رویدادهای متفاوتی با موضوع ترکیدگی

لاستیک هواپیماها در فرودگاه مشهد به ثبت رسیده است. البته به ندرت هم سابقه ترکیدگی لاستیک هواپیماها

در فرودگاه‌هایی مثل مهرآباد تهران ، شیراز ، ماهشهر و ... مشاهده گردید ولی تعداد آن در فرودگاه مشهد فراوانی بیشتر دارد. این موضوع می تواند حاصل از ترافیک بالای فرودگاه ، حجم مسافر زیاد ، دمای و ارتفاع فرودگاه به عنوان عامل کمکی باشد.

رویدادهای مختلف عنوان شده دارای نتیجه گیری خاص خود متناسب با اطلاعات آن پرواز داشته و ممکن است نتیجه گیری مشابهی نداشته باشند ولی در این تحقیق سعی شده تا با تمرکز به نکات مشترک ، یافته های ایمنی

لازم حاصل شود. لازم بذکر است در برابر رویدادهای مستحدثه قبلی با هماهنگی بعمل آمده بین سازمان و فرودگاه مذکور مقرر شده که بازدیدهای باند دو برابر شده و به شرکتهای هواپیمایی نیز ابلاغ شده تا محدودیت‌هایی برای وزن برخاستن هواپیماها و نحوه نگهداری چرخ‌ها اعمال نمایند.

2- کیفیت ساخت ، نگهداری و تعمیر:

- براساس بررسی از اسناد مربوطه مشخص گردید که در این رویدادها انواع مختلفی از محصولات کارخانههای سازنده مشاهده شده که تولیدات شرکت گهر ایران (صنایع بنی هاشم) ، Bridgestone ، Dunlop، Goodyear ، Michelin و ... بوده‌اند، پس مبحث کارخانه و مواد سازنده مورد تمرکز قرار نگرفت.

---------

2

- چرخ‌ها و لاستیک هواپیماها جزء قطعات عمردار (LLP) نیستند و متناسب با نحوه استفاده از آن فرسوده می شوند و مورد تعویض قرار میگیرند. این چرخ‌ها ممکن است بصورت تولید جدید (New) یا بصورت اورهال شده (Recap) استفاده شوند که تعداد دفعات پروازی آنها حدوداً از 200 تا 100 سیکل متفاوت می‌باشد. سابقه این رویدادها نشان می‌دهد که برخی چرخ‌های نو و برخی اورهال شده در این رویدادها صدمه دیده‌اند که احتمال تاثیر شرایط خارجی بر لاستیک را محتمل تر می سازد.

- در بازدید سرزده از چرخ‌های هواپیماهای خارجی و داخلی در فرودگاه مشهد مشخص شد که کیفیت چرخ‌ها کاملا متفاوت می باشد که این موضوع نشان می دهد دریافت لاستیک ها از منابع معتبر و مستقیم از کارخانه سازنده و بازدید مطابق با استانداردهای کارخانه شرط مهمی برای کارکرد مناسب آنها می باشد.

3- شرایط بهره برداری هواپیما:

- تعداد زیادی از این رویدادها به هنگام خزش هواپیما روی باند برای پرواز (قبل از بلند شدن) و در سرعت بالای هواپیما و چرخ‌ها حادث شده است که خلبانان برابر دستورالعمل ها موظف به پرواز بوده اند و با توجه به وزن زیاد هواپیماها در این مرحله ، خلبان مجبور به حفظ ارتفاع ثابت برای سوزاندن سوخت و کاهش وزن هواپیما شده اند.

- در برخی از پروازهای خارجی و داخلی مشاهده شده است که به منظور سوختگیری کم در ایستگاه‌های خارجی و یا ذخیره زمان در ایستگاه‌های مقصد ، خلبانان نسبت به درخواست حمل سوخت اضافه برای مسیر بعد (Fuel Tankering) اقدام نموده اند. این رفتار در صورت رعایت بیشترین وزن مجاز هواپیما ، غیرمجاز نیست.

- شرایط گرما و ارتفاع زیاد فرودگاههای کشور بطور مستقیم در وقوع رویدادها تاثیر داشته که علاوه بر وقوع این حوادث به عنوان یک مخاطره برای موتورهای هواپیماها نیز فرض می شود.

- زمان خنک شدن چرخها و توجه خلبانان به درجه حرارت ترمزها نکته ی بسیار مهمی است که باید توسط شرکت‌های هواپیمایی مورد توجه قرار گیرد.

- بعضی از شرکت های هواپیمایی برای جلوگیری از خسارت به موتورها و هواپیماها ، محدودیت هایی از قبیل کم کردن تعداد مسافران ، شرایط عملیاتی خاص در نظر گرفته اند .

4- اطلاعات بهره برداری فرودگاه مشهد:

- فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد توسط شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران بهره برداری میشود. این فرودگاه یکی از پر رفت وآمد ترین فرودگاه‌های کشور بوده که ارائه خدمت به پروازهای داخلی و خارجی را انجام میدهد. تاکنون این فرودگاه برابر الزامات جدید مقررات فرودگاهی سازمان هواپیمایی کشوری موفق به دریافت گواهینامه فرودگاهی نشده که دفاتر نظارتی سازمان برنامه دارند تا پس از تکمیل فرآیندهای قانونی صدور گواهینامه فرودگاه را در دستور کار خود بررسی نمایند.

---------

3

- این فرودگاه دارای دو باند پرواز با ساختار آسفالت در راستای 13-31 چپ و راست می‌باشد که سامانه ILS برای باند 13L-31R فراهم می باشد که باند اصلی و غالب فرودگاه مشهد فرض می‌شود. به دلیل نزدیکی باند 13R-31L به ساختمان‌های فرودگاه و همچنین موانع پروازی شهری ، این باند بطور معمول استفاده نمی شود. به همین دلیل فرودگاه محدودیت برای بسته شدن باند اصلی به مدت طولانی و انجام تعمیرات لازم دارد.

- بازدید باند و کنترل FOD باند روزانه سه مرتبه انجام می گرفته که هم اکنون افزایش یافته است.

- ارتفاع فرودگاه از سطح دریا بالا بوده و در هوای گرم هواپیماها در آن محدودیت راندمان دارند. خلبانان پروازها بدلیل موانع موجود در آستانه باند 13 و ظرفیت کامل مسافران ، بطور معمول تمایل دارند از باند 13 چپ به پرواز در آیند.

- تمامی حوادث ترکیدگی چرخ‌ها در باند اصلی (13چپ/31 راست) بوقوع پیوسته که مورد دقت دفتر بررسی سوانح و حوادث سازمان بوده است. گزارشهای بررسی حوادث سازمان نشان می دهد که کیفیت نقاشی روی باند اصلی مناسب نبوده و علاوه بر تولید FOD ، برجستگی هایی نیز بوجود آورده که لاستیک چرخهای هواپیماها را در وزن و سرعت زیاد دچار مشکل می سازد.

- پس از وقوع سانحه خروج از باند هواپیمای MD83 شرکت هواپیمایی زاگرس در سال 1394 و حادثه ترکیدگی لاستیک هواپیمایB737 شرکت هواپیمایی سپهران درسال 1400 ، توصیه ایمنی برای ارتقای کیفیت سطح باند اصلی فرودگاه مشهد (قدرت ترمز گیری ، رنگ آمیزی) صادر شده که باتوجه به اظهارات مدیران فرودگاهی ، بدلیل زمانبر بودن و حجم زیاد پروژه ، تاکنون موفق به اقدام اصلاحی نشده اند.

باتوجه به یافته های بالا و بمنظور ارتقای ایمنی پروازها توصیه های ایمنی زیر صادر شده تا دفاتر نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری با پیگیری لازم ، زمینه اجرای آنها را فراهم آورند.

• توصیه ایمنی به کلیه شرکت های هواپیمایی:

1- تا رفع مشکل باند فرودگاه مشهد، از حمل سوخت اضافی در ایستگاه مشهد ممانعت بعمل آورده و حمل سوخت اضافی در هوای گرم و فرودگاههای مرتفع را کنترل و محدود نمایند.

2- از درج بازه زمانی لازم مابین زمان توقف هواپیما و شروع حرکت آن در پارکینگ فرودگاههای

کشور (Ground time) در دستورالعملهای خود اطمینان حاصل نموده و اجرای آن را پایش نمایند.

3- بخش عملیات شرکت متناسب با راندمان هواپیماها و ارتفاع و درجه حرارت فرودگاهها ، محدودیتهای عملیاتی خود و نحوه کنترل دمای ترمز ها را ابلاغ و اجرا نمایند.

4- سیستم های کیفی و تضمین مرغوبیت ، نحوه خرید قطعات ، نگهداری و تعمیر چرخها را بیشتر مورد پایش قرار دهند.

---------

4

• توصیه ایمنی به شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران:

5- درسریع ترین زمان ممکن نسبت به ارزیابی ریسک و تدوین برنامه بازسازی سطح باند اصلی فرودگاه مشهد برابر مقررات فرودگاهی کشور اقدام نموده و در این راستا برای دریافت هرگونه معافیت خاص موافقت سازمان هواپیمایی کشوری را کسب نماید.

6- باتوجه به وارد شدن خسارت به شرکتهای هواپیمایی ، هماهنگی لازم برای نحوه جبران خسارت

در خصوص سهم عوامل فرودگاهی نیز انجام پذیرد.

• توصیه ایمنی به مؤسسات تعمیر و نگهداری:

7- نگهداری و تعمیر چرخها ، ترمزها و تعویض لاستیک ها مطابق با استاندارد کارخانه سازنده صورت پذیرفته و از پذیرش درخواست های نامتعارف شرکت های هواپیمایی پرهیز شود.

8- تامین و دریافت مواد مصرفی و قطعات مطابق با استانداردهای مربوطه صورت پذیرفته و در صورت مشاهده تخلف شرکت های هواپیمایی ، مراتب سریعاً به سازمان هواپیمایی کشوری اعلام گردد.