شش ابزار دقیق اصلی برای پرواز

اکنون به شرح هر یک از ابزار دقیق های شش‌گانه می‌پردازیم:

1- نشانگر سرعت هوایی  Air Speed Indicator (ASI)

همان‌طور که ذکر شد، ASI سرعت را اندازه گیری کرده و به خلبان نشان می دهد. اما چگونه؟

می‌توان گفت ASI چیزی شبیه کیلومتر شمار خودروی شماست. در واقع نشان می‌دهد با چه سرعتی در حال عبور از میان هوا هستید. به بیان بهتر یک وسیله اندازه گیری (gauge) حساس است که در کمترین زمان، از اختلاف فشار میان ورودی‌های پیتوت و استاتیک به منظور اندازه‌گیری و نمایش سرعت هواپیما استفاده می‌کند. وقتی هواپیما بر روی زمین و در یک هوای آرام متوقف است فشار هوای ورودی به لوله پیتوت با فشار هوای استاتیک برابر است. در همین شرایط اگر جریان باد درون pitot tube دمیده شود با این که هواپیما ثابت است اما ASI  سرعتی را نشان خواهد داد. چرا؟ به این دلیل که اختلاف فشار به وجود آمده است! به خاطر داشته باشید که سرعت زمینی به خاطر وجود باد با سرعت هوایی متفاوت است. مثلا  قایقی را در نظر بگیرید که در حال حرکت با سرعت ۵ کیلومتر بر ساعت در مسیر یک رودخانه است و سرعت آب رودخانه ۱۰ کیلومتر بر ساعت است. در واقع قایق نسبت به ساحل رودخانه ۱۵ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد. به طور مشابه سرعت هوایی یک هواپیما هم چنانچه باد در جهت یا خلاف جهت حرکت آن باشد می تواند با سرعت زمینی متفاوت باشد.

زمانی که هواپیما در حال پرواز باشد، فشار در لوله پیتوت نسبت به فشار در خطوط استاتیک بیشتر می‌شود این اختلاف فشار توسط عقربه سرعت روی صفحه مدرج که بر حسب مایل بر ساعت (Mph)، نات (knot) یا هر دو کالیبره شده نشان داده می‌شود.

شکل5

در مدل‌های مختلف هواپیماها، علامت گذاری‌هایی با کدهای رنگی بر روی صفحه مدرج ASI وجود دارد که اطلاعات مهمی در خصوص سرعت در شرایط مختلف را در اختیار خلبان قرار می‌دهد. اما مفهوم کدهای رنگی چیست؟ رنگ سبز نشان دهنده محدوده کار و سرعت  مجاز است. سفید نشان دهنده محدوده‌ای از سرعت است که فلپ‌ها می‌توانند به صورت ایمن به کار گرفته شوند. رنگ زرد به این معنای محدوده احتیاط است که حرکت در این محدوده سرعت به طور مداوم مجاز نبوده و در غیر این‌صورت باعث آسیب دیدن بال و بدنه خواهد شد. خط قرمز حداکثر سرعت است که نباید از آن تجاوز شود.

2- ارتفاع سنج  Altimeter

ارتفاع سنج از فشار به دست آمده از خروجی استاتیک استفاده می‌کند تا ارتفاع هواپیما یا همان ارتفاع از سطح آب‌های آزاد (MSL)را نمایش دهد. ارتفاع سنج مثل یک ساعت خوانده می‌شود عقربه بلند ارتفاع را با ضریب ۱۰۰، عقربه کوچک‌تر با ضریب ۱۰۰۰ و عقربه باریک با ضریب ۱000۰ پا، نشان می‌دهند.

شکل6

پنجره کوچکی روی ارتفاع سنج با نام window Kohlsman به منظور کالیبره نمودن و قرائت صحیح ارتفاع وجود دارد که عدد آن براساس داده‌های ایستگاه هواشناسی فرودگاه وارد می شود. اگر شما در فرودگاهی باشید که در ارتفاع ۵۰۰ پایی واقع شده، در صورت انجام کالیبره صحیح،  ارتفاع سنج در هنگام فرود همین عدد را می‌خواند.

کپسول‌های دیسکی شکل اجزای اصلی یک ارتفاع سنج هستند.

۳ – نشان دهنده سرعت صعود و نزول هواپیما (Vertical Speed Indicator)

اینکه بدانید در حال صعود یا نزول هستید یک موضوع مهم و حیاتی است. اما اینکه صعود یا نزول با چه سرعتی در حال رخ دادن است می تواند بیشتر به کمک خلبان بیاید. VSI که بر حسب پا بر دقیقه یا fpm اندازه گیری می‌شود، از تفاضل فشار داخلی برای نمایش سرعت صعود یا نزول هواپیما استفاده می‌نماید. این اختلاف فشار به وسیله عقربه روی صفحه مدرج که در زمان صعود به سمت بالا و در زمان نزول به طرف پایین حرکت می‌کند نشان داده می‌شود. به این صورت که یک دیافراگم متصل به پورت استاتیک در واکنش به تغییر فشار ناشی از صعود و یا نزول هواپیما منبسط یا منقبض می‌شود. این ابزار ممکن است کمی کند باشد، بنابراین زمانی که یک روند صعودی یا نزولی در جریان است چند لحظه کوتاه طول می‌کشد تا روی نرخ دقیق قرار گیرد.

شکل7