چرا فعالیت دقیق واحد دیسپچ اهمیت دارد؟

اگر بخواهیم به طور خلاصه بیان کنیم دیسپچ به مراحل اعزام یک پرواز با رعایت دقیق مقررات و قوانین ایمنی که با  موازین حقوقی هواپیمایی کشوری مطابقت داشته باشد اطلاق میگردد. کار در دیسپچ دارای حساسیت و تنوع بسیاری است که باعث شده که دو ساعت کار در دیسپچ شبیه هم نباشد. وشامل بسیاری از فعالیت هایی  می باشد که غیر قابل پیش بینی هستند. دیسپچران شاغل در اداره کل کنترل پرواز دارای گواهینامه دیسپچری از سازمان هواپیمایی کشوری هستند که پس از اتمام دوره دیسپچ و موفقیت در امتحانات موفق به دریافت آن میگردند همچنین دیسپچران  همواره درحین خدمت در شرکت هواپیمایی بایستی در دوره های تخصصی باز آموزی شرکت نمایند  . در این واحد تمام اطلاعات هوانوردی  که خلبان برای انجام یک  پروازایمن  احتیاج دارد جمع آوری و تفکیک و آنالیز شده و قبل از انجام پرواز در زمان حضور ایشان در دیسپچ  در اختیار شان قرار داده می شود  محدودیت های فرودگاهها ،شرایط جوی در نظر گرفته میشود  و بریفینگ  و توجیه خلبانان  محترم پرواز برمبنای همین اطلاعات انجام میگردد و پس از اعزام کروی محترم به هواپیما  تبادل اطلاعات مورد نیاز از طریق فرکانس رادیو بین دیسپچر پرواز و خلبانان انجام میپذیرد .ضمنا دیسپچران پرواز وضعیت و موقعیت هواپیما  را لحظه به لحظه از زمان برخاستن  هواپیما تا زمان فرود هواپیما  در مقصد  را رصد و پیگیری مینمایند که  اصطلاحا به این عمل فالو آپ follow up  گفته میشود .کلیه دیسپچران پرواز دارای گواهینامه نسبت به انجام پروازهای ایمن دارای مسولیت حساس و پاسخگو به سازمان هواپیمایی کشوری میباشند.

از وظایف خطیر دیسپچران پرواز محاسبات وزن مجاز (مسافر و بار ) قبل از انجام پرواز میباشد ،همانگونه که مستحضرید شرایط باند ،وضعیت جوی شامل سمت و سرعت  وزش باد،درجه حرارت و محدودیت های هواپیما باعث تغییرات در میزان پذیرش مسافر و بار مجاز در پرواز میباشد لذا اداره کنترل پرواز  با هماهنگی کامل با همکاران بازرگانی در روزهای قبل از انجام پرواز با بررسی شرایط اقلیمی و محیطی در بازه زمان انجام پرواز محاسبات اولیه را انجام  میگردد و در نهایت بنا بر صرفه و صلاح شرکت این محاسبات تا یکساعت قبل از انجام پرواز توسط دیسپچران  پیگیری  ورصد میشود تا حداکثر مسافر وبار با توجه به منافع مالی بر مبنای اصول ایمنی پذیرش گردد.ضمنا  کلیه نوتامها (اطلاعات هوانوردی کد شده)که توسط سازمان هواپیمایی کشوری شامل محددیت های فرودگاهها ،اختلالت دستگاههای ناوبری و ....دریافت میگردد وپس از بازگشایی اطاعات قسمت های مربوطه جهت تصمیم گیری در خصوص انجام پرواز قرار میگیرد .

تهیه طرح پروازی یا flight plan   یکی از وظایف کلیدی دیسپچران پرواز میباشد که بایستی بر اساس برنامه روزانه دریافتی  از اداره برنامه ریزی عملیات نسبت به تهیه آن اقدام نمایند طرح پرواز درحقیقت شناسنامه یک پرواز جهت واحد های مراقبت پرواز  میباشد که شامل اطلاعات مهمی از جمله شماره پرواز ،مسیر پرواز ،فرودگاه مبدا ،مقصد ،فرودگاه جایگزین ، زمان عزیمت و مدت زمان  پرواز و تجهیزات هواپیما و سایر موارد میباشد .وهرگونه اشتباه در تهیه flight plan  سبب تاخیر پرواز و بروز مخاطرات در انجام پرواز میگردد.به عنوان نمونه چنانچه نوتامی ازسوی سازمان هواپیمایی کشوری  مبنی بر بسته بودن قسمتی  مسیر پرواز  صادر شده باشد و دیسپچران محترم آنرا در تنظیم طرح پرواز لحاظ ننمایند پرواز  با مخاطره مواجه خواهد گردید.

کانال ارتباطی شرکتهای هواپیمای و مراقبت پرواز از طریق دیسپچ میباشد تبادل اطلاعات عملیاتی پروازها بصورت دوطرفه با دیسپچ برقرار میباشد. مراقبت پرواز وظیفه کنترل و نظارت بر ترافیک کل ایرلاینها را به عهده دارد ودیسپچ هرشرکت هواپیمایی  وظیفه ارائه آخرین اطلاعات و پیگیری پروازهای همان شرکت  را عهده دار میباشد.

شایان ذکر است که کلیه هواپیماها  قبل از استارت  حرکت به سمت ابتدای  باند اصطلاحا تاکسی نیازمند دریافت مجوز از برج مراقبت میباشد و برج مراقبت بر اساس طرح پرواز دریافتی از دیسپچ  اجازه استارت و خزش و نهایتا برخاستن از باند راصادر مینمایند ، بعد از آن کنترل هواپیما به واحد  قسمت اپروج مراقبت پرواز  واگذار می شود و تا فاصله حدود  70 مایلی فرودگاه هواپیما از طریق رادار کنترل می شود و درنهایت در مسیر پرواز هواپیما بوسیله مرکز کنترل فضای کشورهدایت میشود. به طور کلی دیسپج کنترل کننده نیست یک مرکز هماهنگ کننده می باشد و مدیریت پرواز را به عهده دارد و هر گونه تغییر در طرح پرواز و تبادل اطلاعات جدید از طریق دیسپچ به برج مراقبت پرواز اعلام می شود. 

با توجه به حساسیت وظایف دیسپچ این قسمت همواره مورد ممیزی قرار میگیردکه  مهمترین این ممیزی ها ، AOC میباشد که ازطرف سازمان هواپیمایی کشوری  عملکرد دیسپچ موردارزیابی قرار می گیرد  و اگر چنانچه موارد عدم انطباق با استاندارد  وجود داشته باشد به عنوان یافته ثبت می شود و دیسپچ باید نسبت به آن  پاسخگو باشد. ممیزی های دیگر شامل ممیزی داخلی و خارجی میباشند که از جمله آن میتوان به ممیزی IOSA اشاره کرد که این ممیزی به منظور عضویت  هر ایرلاین در یاتا  انجام میگردد و کلیه حوزه ها از جمله دیسپچ مورد ارزیابی دقیق قرار میگیرند .

بخش دیگری که در دیسپچ می باشداداره لود کنترل می باشد که وظیفه مهندسی محاسبات اوزان و تعادل هواپیما را به عهده دارد ، همکاران فنی پس از انجام چک یک هواپیما وزن هواپیما را طی یک ریپورت وزن جهت تشخیص مرکز ثقل CG هواپیما اعلام مینمایند و این اداره نسبت محاسبات تخصصی وزنی و پایش جهت استفاده ازاین اطلاعات کاربردی  در تنظیم لودشیت اقدام نموده و این اطلاعات درقالب  های مختلف به کلیه ایستگاههای داخلی و خارجی ارسال میگردد

فعالیت در دیسپچ با توجه به نوع کاری که انجام می شود غیر قابل پیش بینی می باشد لذا به همکاران شاغل در دیسپچ مدیریت پرواز نیز اطلاق می شود ، این عزیزان باید مدیریت زمان را رعایت کنند، قدرت انتقال حافظه به موقعه داشته باشند و بتوانند پرواز را مدیریت کنند که این مهم همراه با یک مجموعه از دشواری ها کمبود ها و استرس ها همراه می باشد.

با تشکر از آقای حامد همتی سرپرست اداره کل هماهنگی و کنترل پرواز هواپیمایی آسمان 

تهیه گزارش و عکس : حمیدرضابزمی