در مورد سیستم ناوبری VOR بدانیم

سیستم ناوبری Very high frequency omnidirectional range در دهه 1940 توسط ایالات متحده امریکا ایجاد شد و حدود 20 سال بعد، در دهه 1960 توسط اعضای سازمان ICAO به عنوان سیستم ناوبری برد کوتاه استاندارد برای هواپیماها شناخته شد.

این سیستم، به خلبانان تمامی هواپیماها اجازه میدهد که از یک ایستگاه VOR به دیگری به راحتی ناوبری و پرواز کنند. ایستگاه های VOR که بر روی زمین قرار دارند، به طور همزمان دو سیگنال را مخابره میکنند.

یک سیگنال، به صورت الگوی ثابت میباشد و به همه جهات 360 درجه، دور تا دور ایستگاه فرستاده میشود (Omni-directionally). در حالی که سیگنال دیگر به شکل چرخشی میباشد و با سرعت 30 دور در ثانیه به اطراف سیگنال مخابره میکند.

در سمت شمال یعنی ریدیال 0 درجه (Radial 000)، دو سیگنال به شکل هم فاز میباشند. در بقیه جهات، یعنی 359 جهت دیگر، بین دو سیگنال اختلاف فاز وجود دارد. به عنوان مثال در سمت شرق، اختلاف فاز دو سیگنال 90 درجه میباشد.

دستگاه گیرنده VOR در هواپیما قادر به شناسایی هرکدام از 360 ریدیال میباشد. به وسیله این گیرنده، خلبان قادر است موقعیت هواپیمای خود را نسبت به ایستگاه پیدا کند و تشخیص دهد که روی کدام ریدیال قرار دارد. فرکانس ارسالی توسط ایستگاه VOR در محدوده بین 108 تا 117.95 مگاهرتز میباشد.

حال خلبان چگونه قادر است اطلاعات داده شده توسط دستگاه VOR را تفسیر کند و به وسیله آن ناوبری کند؟

نشان دهنده VOR، دارای یک صفحه دایره شکل میباشد که 360 درجه در اطراف این دایره نشان داده شده است. همچنین در داخل این دایره، دو مثلث وجود دارد که در کنار یکی از آنها TO و در کنار دیگری FROM نوشته شده است. هرکدام از این مثلث ها، در صورتی که روشن شوند، نشان دهنده این میباشند که هواپیما به سمت ایستگاه در حال حرکت است یا در حال دور شدن از آن.

در وسط نشان دهنده، عقربه ای به نام Course deviation indicator وجود دارد که نشان دهنده ریدیالی است که هواپیما روی آن قرار دارد. 4 یا 5 نقطه در هر طرف این نشان دهنده قرار دارد. هرکدام از این نقاط در صورتی که CDI روی آن قرار گرفته باشد، نشان دهنده 2 درجه انحراف از مسیر دلخواه میباشد. در کنار این نشان دهنده نیز یک پیچ(OBS) قرار دارد که خلبان با چرخاندن آن، قادر است ریدیالی را که تصمیم به پرواز روی آن را دارد و یا اطلاع از موقعیت هواپیما، در قسمت بالای نشان دهنده تنظیم کند.

با ذکر مثالی به طور خلاصه این موضوع را روشن میکنیم.

خلبانی تصمیم به پرواز بر روی ریدیال 90 درجه و به سمت خارج از ایستگاه را دارد. پس در اولین اقدام باید توسط پیچ OBS، عدد 90 را در قسمت بالایی نشان دهنده تنظیم کند. حال با توجه به موقعیت فعلی که دارد و انجام محاسباتی به نام رهگیری که خارج از حوصله این بحث میباشد، به سمت ریدیال 90 درجه آغاز به گردش کند و هرچه به سمت ریدیال 90 درجه نزدیکتر میشود، عقربه CDI آغاز به حرکت به سمت مرکز کرده تا زمانی که به مرکز برسد. یعنی خلبان به ریدیال 90 درجه رسیده است.

منبع: Radio navigation,Oxford