تنش میان مسکو و باکو؛ انتشار فایل صوتیِ فرمان حمله ارتش روسیه به هواپیمای مسافربری آذربایجان

به گزارش کن نیوز ، یک وب‌سایت خبری متعلق به آذربایجان، با اتکا به یک فایل صوتی جدید و نامه‌ای که روز سه‌شنبه منتشر کرد، تاکید دارد که نظامیان روسیه در حمله موشکی به پرواز شماره ۸۲۴۳ خطوط هوایی آذربایجان که در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۴ سرنگون شد، دخیل بودند.

وب‌سایت خبری «مینوال» مدعی شده است که یک «نامه‌ ناشناس» دریافت کرده که شامل «شهادت‌ها، فایل‌های صوتی و جزئیات فنی» درباره «نقص‌های فنی در تجهیزات ارتباطی مورد استفاده در زمان حادثه» بوده است.

مینوال ادعا کرده این نامه، حاوی بیانیه‌ای مکتوب است که «ظاهراً توسط کاپیتان دیمیتری سرگی‌یویچ پالادیچوک، افسر پدافند هوایی روسیه امضا شده و او در زمان صدور دستور شلیک موشک، تحت فرمان مستقیم وزارت دفاع روسیه عمل می‌کرده است».

در گزارش روز سه‌شنبه مینوال، به نقل از نامه آمده است: «کاپیتان پالادیچوک از ۲۴ تا ۲۵ دسامبر در نزدیکی شهر گروزنی در حال انجام وظیفه بوده است. ساعت ۵:۴۰ صبح روز حادثه، واحد او به وضعیت آمادگی کامل رزمی درمی‌آید.... به دلیل ضعف آنتن‌دهی موبایل و نبود ارتباطات سیمی کارآمد، هماهنگی‌ها به‌شدت به تماس‌های ناپایدار موبایلی وابسته بود. ساعت ۸:۱۱ یک هدف بالقوه روی رادار شناسایی و تعقیب شد. گفته شده پس از دریافت دستور تلفنی برای انهدام هدف (با وجود مه غلیظ که مانع مشاهده مستقیم بود) دو موشک به سمت آن شلیک شده است.»

طبق ادعای این نامه «مختصات، سرعت و مسیر هدف هنگام شلیک هر دو موشک به‌صورت دقیق در گزارش توضیح داده شده است. گفته شده که موشک اول به هدف اصابت نکرده، اما موشک دوم در فاصله‌ای منفجر شده که ترکش‌های آن به هواپیما برخورد کرده است».

مینوال همچنین مدعی شده که سه پیام صوتی را بررسی کرده که ظاهراً ادعاهای مطرح‌شده در نامه را تأیید می‌کنند. طبق گزارش، این پیام‌ها حاوی دستور عملیاتی، فرمان شلیک دو موشک و تأیید برخورد ترکش به هواپیما هستند.

این رسانه یک فایل صوتی منتشر کرده که در آن صدایی به زبان روسی دستورات نظامی صادر می‌کند، فرمان شلیک موشک می‌دهد، سپس صدای شلیک شنیده می‌شود و همان صدا اعلام می‌کند «هدف از دست رفت» و دستور شلیک موشک دوم را می‌دهد.

در روز وقوع حادثه، منابع دولتی آذربایجان به یورونیوز گفته بودند که یک موشک زمین به هوا از سوی روسیه به سمت پرواز ۸۴۳۲ شلیک شد. این منابع گفتند ترکش‌های موشک هنگام انفجار در کنار هواپیما به مسافران و خدمه برخورد کرده و آن را از کار انداخته است.

همان منابع افزودند که با وجود درخواست خلبان‌ها برای فرود اضطراری، به هواپیمای آسیب‌دیده اجازه فرود در هیچ‌یک از فرودگاه‌های روسیه داده نشد و در عوض به آن دستور داده شد تا از دریای خزر عبور کند و در آکتائو واقع در قزاقستان فرود آید؛ جایی که هنگام تلاش برای فرود اضطراری سقوط کرد و ۳۸ نفر کشته و ۲۹ نفر زخمی شدند.

گزارش‌های بعدی از این فاجعه، مدعی شدند که پرواز ۸۴۲۳ با یک موشک از سامانه پدافندی «پانتسیر-اس۱» روسیه هدف قرار گرفته است.

پوتین: حادثه‌ای «تراژیک» اما بدون عذرخواهی رسمی

سه روز پس از سقوط این هواپیما الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در سخنانی خطاب به ملت گفت: «ما با اطمینان کامل می‌توانیم بگوییم که هواپیما توسط روسیه ساقط شده است. نمی‌گوییم که این کار عامدانه انجام شده، اما انجام شده است.»

علی‌اف در ۲۹ دسامبر اعلام کرد که باکو سه خواسته را در رابطه با این حادثه از روسیه مطرح کرده است:

روسیه باید از آذربایجان عذرخواهی کند؛ مسئولیت خود را بپذیرد؛ عاملان را مجازات و به دادگاه معرفی کند و خسارات را به دولت آذربایجان، مسافران و خدمه آسیب‌دیده پرداخت کند.

او گفت که خواسته اول «قبلاً برآورده شده» و ولادیمیر پوتین در ۲۸ دسامبر از او عذرخواهی کرده است. با این حال، پوتین این سانحه را «حادثه‌ای تراژیک» خواند ولی مسئولیت رسمی مسکو را نپذیرفت.

کرملین در آن زمان اعلام کرد که سامانه‌های پدافند هوایی در نزدیکی گروزنی، جایی که هواپیما قصد فرود داشت، برای مقابله با حملات پهپادی اوکراین در حال فعالیت بوده‌اند.

در روزهای پس از فاجعه، وبلاگ‌نویسان نظامی روس مدعی شدند که انفجار مورد بحث در منطقه نائورسکی در چچن رخ داده است؛ جایی که چند واحد نظامی روسیه مستقر بودند، از جمله یگان‌هایی با سامانه‌های پدافند هوایی.

همزمان بحث‌هایی در خصوص ایجاد اختلال در سامانه پدافندی روسیه توسط اوکراین نیز مطرح شده بود.

ادعاهای جدید درباره نقش ارتش روسیه در سرنگونی پرواز ۸۴۳۲ در حالی مطرح می‌شود که روابط روسیه و آذربایجان به پایین‌ترین سطح خود رسیده و اقدامات قضایی بین دو کشور به سرعت در حال افزایش است.

در ادامه تنش‌های کم‌سابقه قضایی میان آذربایجان و روسیه، دادگاهی در باکو روز سه‌شنبه ۱ ژوئیه (۱۰ تیر) دو مدیر ارشد آژانس خبری دولتی روسیه «اسپوتنیک» در آذربایجان را به چهار ماه زندان محکوم کرد.

این حکم پس از یورش پلیس آذربایجان به دفاتر اسپوتنیک صادر شد. مقامات آذربایجانی این افراد را به کلاهبرداری، فعالیت اقتصادی غیرقانونی و پول‌شویی متهم کرده‌اند.

پیش‌تر خبرگزاری دولتی آذربایجان گزارش داده بود که در جریان این یورش هفت نفر از جمله دو نفر از نیروهای امنیت فدرال روسیه بازداشت شده‌اند.

روابط میان دو کشور پس از بازداشت بیش از ۵۰ تبعه آذربایجان در یک عملیات نیروهای امنیتی روسیه در یکاترینبورگ به شدت متشنج شد.

این عملیات روز جمعه گذشته صورت گرفت و منجر به مرگ دو نفر و زخمی شدن شدید سه نفر دیگر شد. مقامات روسی مدعی‌اند این بازداشت‌ها در چارچوب تحقیقاتی پیرامون یک پرونده قتل در اوایل دهه ۲۰۰۰ صورت گرفته است.

اما در آذربایجان رسانه‌ها و افکار عمومی این اقدام را «نژادپرستانه» و همراه با «سوء‌رفتار سیستماتیک» علیه شهروندان آذربایجانی توصیف کرده‌اند.

گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد اعترافات بازداشت‌شدگان با «تهدید، فشار بر خانواده‌ها و زور فیزیکی» اخذ شده است.

پزشکان قانونی تأیید کرده‌اند که دو شهروند آذربایجانی جان‌باخته در روسیه بر اثر «ضربه جسمی شدید» درگذشته‌اند، نه اصابت گلوله. موضوعی که پرسش‌هایی تازه درباره چگونگی مرگ آنان ایجاد کرده است.

وزارت خارجه آذربایجان با صدور بیانیه‌ای عملیات روسیه را «وحشیانه و غیرقابل توجیه» خواند و خواستار تحقیقات فوری و محاکمه مسئولان این «خشونت غیرقابل قبول» شد.

آذربایجان همچنین سفیر روسیه در باکو را احضار و تمام رویدادهای فرهنگی مرتبط با دولت و نهادهای خصوصی روسی در خاک خود را لغو کرد.

مقامات آذربایجان ادعا کرده‌اند که اسپوتنیک با وجود لغو رسمی اعتبار، با تأمین مالی غیرقانونی فعالیت می‌کرده است.

مقامات روسی نیز حمله به دفتر اسپوتنیک و بازداشت کارکنان آن را «اقدامی غیر‌دوستانه و غیرقانونی» خواندند.

روابط میان مسکو و باکو از دسامبر گذشته رو به سردی گذاشت؛ زمانی که هواپیمای شرکت آذربایجان ایرلاینز در آسمان قزاقستان سقوط کرد و ۳۸ تن از ۶۷ سرنشین آن جان باختند.

بر اساس تحقیقات اختصاصی یورونیوز، این هواپیما توسط پدافند هوایی روسیه در نزدیکی شهر گروزنی هدف قرار گرفته و سامانه‌های جنگ الکترونیک باعث از کار افتادن آن شده‌اند.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، روسیه را به پنهان‌کاری در این ماجرا متهم کرد. ولادیمیر پوتین اما به رغم ابراز تأسف و عذرخواهی، از پذیرش رسمی مسئولیت خودداری کرد.