طراحی هواپیمای 10 نفره توسط پژوهشگاه هوافضا

امروزه پژوهشگاه‌ها نقش کلیدی در توسعه علم و دانش و اقتصاد هر کشوری ایفا می‌کند به طوری‌که برای بقا و پیشرفت در عصر اطلاعات، دانش و سفرهای فضایی نیاز به کسب فناوری در این عرصه دارند. تحقق این امر مهم به بسترسازی و ایجاد زمینه مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی و کارآفرینی در زمینه هوافضا دارد. در همین راستا گفت‌وگویی با فتح‌اله ‌امی رئیس پژوهشگاه‌ هوافضا ترتیب دادیم که در ادامه می‌آید:

نحوه شکل‌گیری پژوهشگاه هوافضا و عمده فعالیت‌های اصلی این پژوهشگاه به چه صورت است؟

ما به طور کلی دو مسئله مهم را به عنوان راهبرد توسعه مورد توجه قرار دادیم. از سال 75 به عنوان پژوهشکده هوافضا با مجوز وزارت علوم فعالیت خود را آغاز کردیم و بعد از آن از پژوهشکده به پژوهشگاه تبدیل شد. البته یک دوره کوتاهی بنا بر تصمیم دولت دهم از وزارت علوم جدا و زیرمجموعه ریاست جمهوری قرار گرفت و دیری نپایید که در دولت یازدهم دوباره به وزارت علوم بازگشت.

توسعه مرزهای دانش و فناوری ماموریت اصلی پژوهشگاه هوافضا

پژوهشگاه هوافضا وابسته به وزارت علوم است و ماموریت آن توسعه مرزهای دانش و فناوری است. این پژوهشگاه از بدو تأسیس در راستای رفع نیازهای پژوهشی ایران در زمینه هوا و فضا و ایجاد ارتباط مؤثر با صنایع مرتبط، فعالیت داشته‌ است.

ما در مرزهای دانش موفق شدیم رتبه پژوهشگاه را از 22 در سال 93 به رتبه 4 در سال 98 تبدیل کنیم و اکنون نامزد رتبه 5 پژوهشگاه برتر کشور هستیم که مقام چهارم را توانستیم به دست بیاوریم.

عضویت در 200 مرکز آکادمیک برتر جهان

همچنین در 200 مرکز آکادمیک برتر جهان عضو هستیم و تلاش می‌کنیم در این راه پیشرفت‌های قابل توجهی کسب کنیم. همچنین ما در رتبه‌بندی فناوری فضایی مقام چهارم منطقه را داریم و هیچ وقت رتبه پنجم دنیا نبودیم.

تاکنون چند پروژه اجرایی به اتمام رسیده است؟

به طور کلی می‌توان گفت که تاکنون 239 پروژه و طرح را به سرانجام رساندیم از این تعداد 42 پروژه خاتمه یافته و 145 پروژه پژوهشی و تحقیقاتی را نیز تحت عنوان پروژه‌های مستقل پیش بردیم.

در بخش فضایی، تعداد قابل توجهی پروژه‌های فضایی آمده که از جمله آن می‌توان به ساخت راکت‌های کاوش اشاره کرد که در فصل ۵ این سند راهبردی به عنوان اهداف کلان فضایی کشور برای سال1404 درنظر گرفته شده است.

این محورها شامل چه پروژه‌هایی می‌شود؟

به طور کلی می‌توان گفت که در بخش فضایی 7محور طرح‌های کلان در فصل 5 برای سال 1404 تکلیف شده است. بند اول این فصل مربوط به ساخت راکت‌های کاوش است که این پروژه در پژوهشگاه هوافضا دنبال می‌شود.

کسب رتبه اول تا سال 1404 در حوزه فضایی

در بند دوم رسیدن به جایگاه نخست منطقه در میان 20 کشور حوزه خاورمیانه و آسیای میانه و همسایگان ایران مدنظر قرار دارد. در حوزه فضایی مهم‌ترین این کشورها شامل قطر، آذربایجان، مصر، قزاقستان، پاکستان، امارات، ترکیه، عربستان و رژیم اشغالگر می‌شوند و ایران باید در میان اینها رتبه اول را در سال 1404 کسب کند.

فرستادن انسان به فضا تا سال 1404

در بند سوم سند جامع توسعه هوافضا ما باید تا سال 1404 با همکاری بین‌المللی، انسان را در مدار زمین قرار دهیم. در این سند اعزام انسان به فضا مورد توجه قرار گرفته است؛ این موضوع از آن جهت بسیار مهم است که هر کشوری که موفق به این اقدام شد، به مقام ابرقدرتی رسیده است. یعنی ما اگر بتوانیم کپسول حامل انسان را با وزن حدود 2 تن در مدار زمین قرار دهیم به مقام ابرقدرتی خواهیم رسید.

همچنین براساس بند چهارم این سند ما باید تا سال 1404 حتماً در مدار زمین آهنگ در 36 هزار کیلومتری که مقام معظم رهبری هم در مورد آن تاکید کرده‌اند، ماهواره بفرستیم. این مدار از این جهت ارزشمند است که در آنجا ماهواره ما با سرعت گردش زمین، گردش خواهد داشت.

به این معنی که سرعت گردش زمین حدود 464 متر بر ثانیه یا 1674 کیلومتر بر ساعت است که ما می‌توانیم ماهواره را در آنجا با سرعت زمین بگردانیم و به همین علت می‌توانیم یک منطقه خاص را مورد توجه قرار دهیم؛ البته در این هدفگذاری تفاوتی بین ماهواره سنجشی و مخابراتی وجود ندارد.

زیرساخت‌های ارتباط فضا پایه در کشور ایجاد شود

بند پنجم سندجامع توسعه هوافضا این است که ما بتوانیم زیرساخت‌های ارتباط فضا پایه را در کشور ایجاد کنیم و بتوانیم به یک کشور توسعه یافته با استفاده از سیستم الکترونیک هوشمند تبدیل شویم با این وجود تمام خدمات در اداره‌ها و سازمان‌ها هوشمند شده و از طریق فضای مجازی و با ارتباطات ماهواره‌ای قابل انجام خواهد بود.

پیش‌بینی سیل و زلزله از طریق نقشه‌های ماهواره‌ای

بند ششم فصل 5 سند توسعه هوافضا تاکید دارد که ما باید بتوانیم نیازهای سنجش از دور زمین و مشاهدات زمین را برای حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله و حوادث پیش بینی نشده از طریق نقشه‌های ماهواره‌ای پیش بینی کنیم و خدمات ارائه دهیم.

به دنبال راه‌اندازی سیستم ناوبری GPS در کشور هستیم

در بند 7 این فصل از سند نیز بحث موقعیت یابی و ناوبری مورد توجه قرار گرفته است. به این معنی که همانطور که سیستم ناوبری GPS در آمریکا فعال است و در اروپا گالیله این خدمات را می‌دهد، روسیه گلوناس را راه اندازی کرده و چین بیدو را دارد.

نکته بعدی در بحث فناوری است که فناوری کشور تحت نظر اسناد بالادستی است که مهم‌ترین سند جامع توسعه هوافضای کشور محسوب می‌شود و در سال 91 طبق جلسه‌ شماره 728 شورای اداری انقلاب فرهنگی که تصویب شد. ما باید براساس این سند بخش‌هایی را در بحث فناوری عهده‌دار شویم. مهم‌ترین آن بند 3 حوزه هوافضا فصل پنج سند است که انجام ماموریت فضایی سرنشین و قرار دادن انسان در مدار است که در آن مطرح شده که با همکاری کشورهای اسلامی و بین‌المللی انجام شود. در حقیقت انجام این ماموریت نشان دهنده تکنولوژی هر کشوری است که در انجام این کار موفق شود. در حال حاضر چند کشور انگشت شمار هستند که توانستند انسان را به فضا بفرستند.

فرستادن موجود زنده به فضا تکنولوژی پیشرفته می‌خواهد

از آنجا که فرستادن موجود زنده به فضا تکنولوژی پیشرفته‌ای می‌خواهد، بنابراین تحقیقات لازم در این زمینه در حال انجام است تا به حال هزاران پروژه در ایستگاه میر انجام شده و در ایستگاه بین‌المللی ( مدار لئو زمین) قرار گرفته است و این برتری تکنولوژی موجب قدرت و ابرقدرتی شدن آن کشور می‌شود. که سرریز آن به تکنولوژی‌های دیگر نیز راه پیدا می‌کند.

به زودی ماهواره نهم پرتاب می‌شود

هم‌اکنون در حال انجام تحقیقات هستیم. براساس این ماموریت مهم، تاکنون 8پرتاب انجام شده و پرتاب ماهواره نهم نیز به زودی انجام خواهد شد.

پژوهشگاه هوافضا در حوزه ماهواره‌برها چه فعالیت‌هایی انجام داده است؟

در حوزه ماهواره‌برها به طور کلی حوزه کاری آن با توجه به مصوبه شورای امنیت ملی برعهده وزارت دفاع است البته پروژه‌هایی را پژوهشگاه هوافضا انجام و نتایج آن را در اختیار وزارت دفاع قرار می‌دهد. می‌توان گفت؛ مسئولیت توسعه ماهواره برعهده پژوهشگاه توسعه راکت‌های حامل و ماهواره‌برها برعهده وزارت دفاع است.

آیا بودجه فناوری فضایی افزایش یافته است؟

برای اجرای سند، دستگاه‌های مختلف و مراکز مختلف هوافضا نیاز به بودجه دارند و هرکدام مطابق با آیین‌نامه‌ها و مقررات بودجه‌ای در سازمان مدیریت و تصویب مجلس شواری اسلامی بودجه را سالانه دریافت می‌کنند و هزینه اجرای سند نیز در دل بودجه سالانه گنجانده می‌شود به هر دستگاهی به میزان ماموریت‌ها اعتبارات تعلق می‌گیرد. البته با توجه به شرایط کنونی کشور اعتبارات بالا و مکفی در ارتباط با اجرای این سند داده نمی‌شود.

ماجرای ساخت هواپیما 8نفره به کجا رسید؟

ساخت هواپیمای8 نفره نیز یکی از بندهای مهم سند توسعه است که در فصل 5 سند به آن اشاره شده است که باید تا 1404 توسعه طراحی و تولید جت و هواپیمای 150 نفره و هواپیمای هوانوردی عمومی مورد توجه قرار بگیرد؛ البته ماموریتی برای هواپیمای پهن پیکر جت تا 150 نفره را به ما نداند ولی هواپیمای عمومی را پژوهشگاه هوافضا انجام خواهد داد. هم اکنون طراحی هواپیمای 2+8 نفره به اتمام رسیده و به زودی مدل یا ماکت و یا ماکاپ آن ساخته می‌شود.

برنامه‌های پژوهشگاه هوافضا تا پایان سال‌جاری را تشریح کنید.

تا پایان سال جاری در زمینه فضا و هوا دستاوردهای جدیدی خواهیم داشت. در زمینه فضا سازمان فضایی پروژه‌هایی را در دستور کار خود قرار داده به طوری‌که تا پایان سال 3 ماهواره را پرتاب خواهد کرد. در زمینه هوایی نیز مراکز صنعتی در حقیقت در حال تولید یکی از مهم‌ترین موتورهای هوایی هستند که به موقع اطلاع رسانی خواهد شد. در همین بند "د" سند گفته شده است که طراحی و ساخت موتورهای مینی توربوجت، توربو فن سبک، توربو فن سنگین، توربوکمپرسورگازی با ظرفیت یک تا 10 مگاوات است که تمامی اینها در حال انجام بوده اما به اتمام نرسیده است.