به بهانه ۳۱ مه؛ روز جهانی مهماندار
واقعیت‌های پنهان پشت لبخندهای پروازی
مهمانداری هواپیما در ایران از جمله مشاغل پرطرفدار و در نگاه اول بسیار جذاب به‌نظر می‌رسد.
به گزارش کن نیوز؛ سفرهای متعدد داخلی و خارجی و معاشرت با مسافران از نقاط مختلف دنیا، باعث شده بسیاری از جوانان، به‌ویژه بانوان، این حرفه را به‌عنوان گزینه‌ای ایده‌آل در مسیر شغلی خود انتخاب کنند. اما در پشت این ظاهر درخشان، چالش‌ها، سختی‌ها و واقعیت‌هایی نهفته است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
در ایران، میزان دریافتی مهمانداران بسته به شرکت هواپیمایی، سطح تجربه، تعداد ساعات پرواز و مهارت‌هایی مانند تسلط به زبان‌های خارجی متفاوت است. یک مهماندار تازه‌کار معمولاً بین ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کند. مهمانداران ارشد با سابقه کاری بالاتر، دریافتی‌شان حدود ۳۵ تا ۵۵ میلیون تومان است. سرمهمانداران با تجربه زیاد و پروازهای بین‌المللی، بسته به شرکت هواپیمایی که در آن مشغول هستند، در تا ۸۰ میلیون تومان هم دریافتی دارند؛ گرچه این ارقام در مقایسه با فشارهای کاری جسمی و روانی، همیشه رضایت‌بخش نیست.
اما شاید مهم‌ترین مسئله هم، همین فشارهای روانی و جسمی باشد که بر مهمانداران وارد می‌شود. پروازهای شبانه، تغییرات مداوم در برنامه‌ها، سفر به مناطق زمانی مختلف و استرس برخورد با مسافران ناراضی یا رفتارهای غیرمنتظره، بخشی از چالش‌های روزمره آن‌هاست. در شرایط اضطراری مثل نقص فنی یا وضعیت‌های بحرانی در پرواز، مهماندارها باید خونسرد بمانند و سریع تصمیم بگیرند؛ مهارتی که نیاز به آموزش مداوم و آمادگی کامل دارد.
میزان حقوق غالباً به تعداد ساعت پرواز ماهانه وابسته است. طبق استانداردها، مهمانداران ممکن است در ماه بین ۶۰ تا ۸۵ ساعت پروازی فعال داشته باشند. برخی شرکت‌ها مزایایی مانند بیمه پایه و تکمیلی، اقامت در هتل‌های طرف قرارداد در پروازهای شب‌مان، بلیت رفت‌و‌برگشت رایگان یا با تخفیف برای خود و اعضای درجه یک خانواده، و آموزش‌های مهارتی مانند زبان انگلیسی یا مدیریت بحران ارائه می‌دهند.
وضعیت «آف» مهمانداران؛ مرز باریک بین استراحت و فرسودگی
مهمانداران نیازمند زمان کافی برای استراحت و بازیابی انرژی هستند، اما در ساختار بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی، برنامه‌ریزی برای روزهای «آف» با چالش‌های متعددی مواجه است. معمولاً بین ۸ تا ۱۰ روز به مهمانداران تعلق می‌گیرد، اما این عدد بسته به حجم پروازها و سیاست شرکت قابل تغییر است. در زمان‌هایی مانند تعطیلات نوروز یا تابستان، این تعداد کاهش می‌یابد و فشار کاری افزایش پیدا می‌کند.
برنامه‌ی آف‌ها به‌صورت ماهانه توسط واحد «برنامه‌ریزی پرسنل پروازی» تنظیم می‌شود. در برخی ایرلاین‌ها امکان درخواست روز خاص (Request Off) برای استراحت وجود دارد، اما تأیید آن تضمینی نیست. پس از پروازهای بلندمدت یا شب‌مان، معمولاً ۱ تا ۲ روز آف داده می‌شود. با این حال، در مواردی به‌دلیل کمبود نیرو، مهماندار بلافاصله وارد پرواز بعدی می‌شود که باعث خستگی مفرط می‌گردد.
چالش‌های اصلی این شغل عدم توازن بین پرواز و آف، لغو ناگهانی آف‌ها در شرایط اضطراری (ریکال)، تأثیر مستقیم بر سلامت جسم و روان و نبود اختیار در انتخاب روزهای استراحت است. نبود برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر برای آف، یکی از عوامل اصلی فرسودگی و نارضایتی مهمانداران به‌شمار می‌رود.
قراردادها و وضعیت شغلی؛ عدم ثبات، دغدغه دائمی مهمانداران
بیشتر مهمانداران در ایران با قراردادهای کوتاه‌مدت چندماهه یا یک‌ساله فعالیت می‌کنند که معمولاً فاقد تضمین بلندمدت است. این نوع قراردادها امنیت شغلی را کاهش داده و استرس دائمی تمدید قرارداد را برای پرسنل به همراه دارد.
در برخی شرکت‌های خصوصی، مواردی مانند تأخیر در پرداخت حقوق، محدودیت در استفاده از مرخصی و کاهش مزایا نیز گزارش شده است. نبود شفافیت در فرآیندهای استخدام و ارتقا، از جمله نگرانی‌های رایج در میان کادر پروازی است.
چالش‌های کاری؛ از فشار روانی تا تبعیض‌های پنهان
مهمانداران با مجموعه‌ای از چالش‌های مداوم و متنوع مواجه‌اند؛ برنامه‌های متغیر و پروازهای شبانه موجب اختلال در ساعت خواب، خستگی مزمن و فشار جسمی می‌شود. تعامل با مسافران با روحیات متفاوت، کنترل موقعیت‌های اضطراری، و حفظ ظاهر آرام و حرفه‌ای در همه شرایط، از مهم‌ترین وظایف پرفشار این شغل است.
همچنین مسیر ارتقای شغلی رقابتی، کند و در برخی موارد متأثر از عوامل غیراستاندارد است و در مراحل استخدام و ادامه همکاری، گاهی ملاک‌هایی چون قد، وزن یا ظاهر، به‌صورت غیررسمی مؤثر واقع می‌شود؛ موضوعی که اعتراض بسیاری از فعالان حقوق کار را برانگیخته است.
حمایت صنفی؛ حلقه مفقوده در حمایت از مهمانداران
با وجود عضویت برخی مهمانداران در انجمن‌های صنفی هوانوردی، حمایت حقوقی و صنفی از آن‌ها همچنان ضعیف، کند و اغلب بی‌نتیجه است. نبود یک نهاد مستقل و مؤثر که بتواند به‌طور مشخص از حقوق این قشر دفاع کند، خلأی بزرگ در ساختار صنعت هواپیمایی کشور محسوب می‌شود.
نگاهی فراتر از لبخند
با وجود همه‌ی دشواری‌ها، مهمانداران با تعهد بالا، حرفه‌ای‌گری و مهارت‌های گسترده، نقش کلیدی در صنعت هوانوردی دارند و تجربه سفر را برای مسافران دلپذیر می‌کنند. اما برای حفظ کیفیت این خدمات، نیاز به بازنگری در ساختار شغلی، بهبود امنیت شغلی، افزایش مزایا و طراحی یک سازوکار حمایتی واقعی برای این قشر، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
ارسال نظر