اولین نسل جت‌های جنگنده
هوافضا همواره از پیشتازترین عرصه‌های ظهور و خودنمایی علوم و تکنولوژی‌های پیشرفته بوده که در میان این محصولات، بدون شک هواپیماهای شکاری به عنوان خط‌شکنان جنگ‌های مدرن و درگیری‌های نظامی عرصه یکه‌تازی فناوری‌های پیشرفته و آتی به شمار می‌آیند. از طرفی برتری هوایی در جنگ‌های امروزی که منجر به افزایش امکان تجسس و مراقبت از نیروهای دشمن، سهولت بیشتر در حمله به اهداف زمینی دشمن و انجام موثرتر عملیات‌های نیروی زمینی در مقابل دشمن می‌گردد از اهداف اصلی فرماندهان نظامی محسوب می‌شود که در اختیار داشتن هواپیماهای جنگنده برتر می‌تواند تاثیر غیرقابل‌انکاری در برتری هوایی نیروهای نظامی داشته باشد.
بنابراین ارتقا جنگنده‌های موجود و یا دستیابی به جنگنده‌هایی با قابلیت‌های بیشتر همواره مورد توجه نیروهای نظامی دنیا به‌ویژه قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای بوده است به طوری که همگام با پیشرفت تکنولوژی و ظهور فناوری‌های جدید، هواپیماهای جنگنده نیز از نظر قابلیت، پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند.
با توجه به این مهم، اصلی‌ترین علت توسعه روزافزون جنگنده‌ها از طریق بکارگیری علوم پیشرفته و طراحی نمونه‌های اصلاح شده و یا طراحی نمونه‌های جدید، گسترش اندیشه‌ها و تفکرات جنگی است که شامل نگرش و راهکارهای دولت‌مردان، سیاست‌مداران و همچنین تجربیات و تئوری‌های جنگی فرماندهان و ایده‌پردازان نظامی برای مقابله و غلبه بر تهدیدات دسته‌بند‌‌‌ی شده و نیز برنامهریزی و ساماندهی بلندمدت استراتژی‌های امنیتی-دفاعی می‌باشد.
روند تکامل جنگنده‌ها:
خانواده هواپیما؛ از طریق اصلاح طرح پایه یک مدل از هواپیما که موثرترین و عقلانی‌ترین راه از نقطه‌نظر گسترش امکانات و توسعه کاربردهای جنگی می‌باشد، به وجود می‌آید. برای مثال خانواده هواپیمای معروف Mig-21 شامل قریب به 20 نمونه است که اصلاحات زیادی را نسبت به هم، پشت سر گذاشته‌اند.
نسل هواپیما؛ عبارت است از مبنای علمی فنی واحدی که خانوادهای از هواپیماها با ساختار یکسان یا چند خانواده از هواپیماهای هم مدل بر آن مبنا تولید شده‌اند.
مفهوم نسل هواگرد، ابتدا فقط برای هواپیماهای جت جنگنده ملخی بود که در دهه 1990، تلاش جهت بهبود توان رزم در راستای افزایش راندمان جت‌های جنگنده با بکارگیری پیشرفتهای اساسی در طراحی هواپیما، سیستم‌ها و سامانه‌های اویونیک و سیستم-سلاح مورد توجه قرار گرفت. دلیل اصلی برای پایه گذاری یک تغییر نسل بسیار مبحثی قابل مناظره است، اما یک تغییر نسل در جت‌های جنگنده زمانی اتفاق می‌افتد که یک فناوری بدیع ونوظهور، دیگر نمی‌تواند با بروزرسانی و ارتقا ناوگان هواپیماهای موجود قابل بکارگیری شود.
لزوم تغییر ایدئولوژی در اثر تجزیه و تحلیل نتایج کاربرد تسلیحات هوایی موجود در حین جنگ یا دستیابی دشمن به وسایل پدافندی موثرتر پدید می‌آید. تغییر ایدئولوژی هواپیماهای جنگی دلمشغولی همیشگی تمامی صنایع هوایی است.
مسلما ایده‌های نسل جدید هواپیما بدون ذهنیت قبلی پدیدار نگردیده و از یک فهرست سفید سر بیرون نمی‌آورند بلکه سعی می‌کنند تمامی فناوری‌ها و نوآوری‌های فنی که کارآیی مناسبی دارند یا خواهند داشت را با لحاظ نمودن پارامترهای اقتصادی به منصه ظهور برسانند و نوآوری‌هایی که در روند فعالیت‌ها، تجربیات و تحقیقات بی‌شمار بدست آمده و مبنای فنی آنها هواپیماهای نسل فعلی و تئوری‌ها و فرضیه‌های پیشین هستند را بکار گیرند. با این حال، تغییر اساسی تقاضا برای هواپیمای جدید مستلزم بکار بستن راهکارهای اساسی جدیدی می‌باشد.
توسعه اولین نسل از موتورهای جت
اولین توسعه موتورهای جت(توربوجت) با کاربرد هوایی، از سال 1920 میلادی و با وجود گلوگاه‌ها و موانع فنی و مهندسی، در انگلستان، آلمان و با کمی تاخیر در ایالات متحده و به موازات در روسیه آغاز گردید. هریک از کشورها با انجام تحقیقات گسترده تئوری و عملی سعی در اثبات عملیاتی بودن این طرح داشتند. پیشگام اصلی در انگلستان، خلبان و مهندس نیروی هوایی فرانک ویتل بود که در سال 1929 طرحی مفهومی را ارائه داد و در سال 1939 شروع تولید اولین موتور جت برای عملیات پرواز را در شرکت کوچک خود آغاز نمود. دولت بریتانیا از ژوئن سال 1939 تا سال 1941، با توسعه شرکت رولزرویس، درگیر طراحی و ساخت سه موتور جت و دو هواپیمای جت پشتیبانی نزدیک گردید.
اگرچه برنامه‌های بریتانیا جالب‌تر می‌گردید و به نتایج بهتری دست می‌یافت، اما آلمان‌ها کاملاً جلوتر از انگلستان بودند و بازیگران کلیدی اولیه آلمان‌ها، هانس‌فون‌اوهاین فارغ‌التحصیل فیزیک و مکس‌هان فارغ‌التحصیل مکانیک بودند که با حمایت و ابراز علاقه‌مندی هینکل سازنده شهیر هواپیماهای نظامی آلمان، سرانجام در سال 1939 موفق به آزمایش پیروزمندانه اولین نمونه قابل استفاده موتورهای جت در هواپیما شدند که نام He-178 بر آن نهاده شد.
در همین اثناء در ایالات متحده، شرکت‌های مختلفی از جمله پرت‌اندویتنی، جنرال الکتریک و نورثروپ و ... تازه طرح‌های مفهومی موتورهای توربوجت و توربوپراپ را آغاز نمودند.
فناوری موتورهای جت هوایی روسیه متعلق به قبل از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد و طرح‌های اولیه متمرکز بر استفاده از موتورهای رم‌جت برای هواپیماها بود که با هواپیمای I-16 پیاده‌سازی شد. پس از آن، دانشمندان شوروی متوجه مشکل بزرگ مصرف بالای سوخت موتور رم‌جت شدند و بنابراین معطوف به موتورهای جت گردیدند. پدر موتورهای جت شوروی آرخیپ‌لیولکا است که در سال 1938 در موسسه هوانوردی خارکف به توسعه موتور RTD-1 برای بمب‌افکن جدید توپولف پرداخت.
با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و شکست آلمان، شوروی به تاسیسات و کارخانجات هواپیماسازی آلمان دست یافت و مهندسی معکوس دو موتور آلمانی منجر به تولید دو موتور RD-10 و RD-20 گردید. در شوروی با مهندسی معکوس موتور رولزرویس، موتورهای RD-45 وVK-1 ساخته شد و نمونه‌های مجهز به پس‌سوز آنها برای آزمایش هوایی آماده گردید که نهایتا موتور RD-45 بر روی هواپیمای و موتور VK-1 برای هواپیمای Tu-14 و و نمونه مجهز به پس‌سوز آن با نام VK-1F بر روی هواپیمای Mig-17 نصب گردید.
اولین نسل از جت‌های جنگنده مادون صوت(اواسط دهه 1940 تا اواسط دهه 1950)
در سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم پیشرفتهای بدست آمده در زمینه موتورهای جت باعث شد که این موتورها قابلیت نصب بر روی هواپیماهای جنگنده را پیدا نمایند. البته قابلیت جنگنده‌هایی که به موتورهای جت مجهز شدند بسیار مشابه هواپیماهای دارای موتور پیستونی بود که بوسیله آنها جایگزین شدند.
جنگنده‌های جت اولیه که به اصطلاح آنها را نسل اول جنگنده‌ها می‌نامند از سیستم‌های اویونیک ابتدایی برخوردار بودند که رادار یا تجهیزات خودمحافظتی نداشته و با توجه به اینکه هنوز راکت‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده در مراحل آزمایشی قرار داشتند، تسلیح پرنده با استفاده از تسلیحات ماشینی و یا توپ و استفاده از بمب‌ها و راکت‌های غیرهدایت شونده، انجام می‌گردید. علیرغم توسعه سریع تکنولوژی تولید موتور جت و دستیابی به دانش و تکنولوژی لازم برای تقویت سازه، موتورهای نصب شده بر روی این هواپیماها از نیروی پیشران کمی برخوردار بوده و معمولا نمی‌توانستند در سرعت‌های بالای صوت پرواز نمایند هواپیماهای F-86، Mig-15 و Mig-17 (نمونه توسعه‌یافتهMig-15) از معروف‌ترین هواپیماهای این نسل هستند که در جنگ کره رقیب یکدیگر به حساب می‌آمدند.
ارسال نظر