چگونه اطلاعات ناقص سرنوشت ملکه را به سقوط تبدیل کرد

پس از اتمام بارگیری در پایگاه بگرام و بررسی و اطمینان مجدد از نحوه صحیح بارگیری بار هواپیما توسط ناظر بار، برج مراقبت اجازه پرواز را صادر می‌کند، خلبان که روز پرمشغله‌ای را سپری می‌کرد آماده پرواز می‌شود بر روی باند تایید شده قرار میگیرد تا پرواز خود را به پایان برساند.

حال همه چیز برای پرواز آماده است. خلبان چک لیست پرواز را انجام می‌دهد و با جلو بردن اهرم گاز، هواپیما را به سمت جلو و سپس به پرواز در می‌آورد.

دقایقی طول نمی‌کشد که کارکنان پایگاه متوجه اوج گیری غیر طبیعی بویینگ747 می‌شوند، هواپیما با شیب عجیبی اوج می‌گیرد هنگامی که خلبان متوجه این موضوع می‌شود تمام تلاش خود را می‌کند که دماغه هواپیما را به پایین بکشد اما تلاش‌های خلبان به نتیجه نمی‌رسد و هواپیما در نزدیکی پایگاه سقوط می‌کند و تمام 7خدمه پرواز  شماره 102 جان خود را از دست می‌دهند اما خوشبختانه از پرسنل پایگاه کسی کشته نشد.

درحالی که ممکن است این سانحه یک حمله تروریستی بوده باشد NTSB  ( هیت ملی حمل و نقل ایالات متحده آمریکا) مسئولیت بررسی سانحه را به عهده می‌گیرد.

در قدم اول بازرسان قطعات هواپیمای سرنگون شده که چیزی حدود 75 درصدش در آتش سوخته را جمع‌آوری می‌کنند.

حال بازسان دوباره قطعات هواپیما را بررسی می‌کنند، دم هواپیما تقریبا سالم است و می‌تواند سرنخ بزرگی برای روشن شدن سقوط هواپیما باشد.

بازرسان در تعجب بودند که چرا خلبان نتوانسته دماغه هواپیما را پایین بیاورد به همین دلیل سیستم هیدرولیکی سکان افقی را بررسی می‌کنند ولی نتوانستند هیچ  مشکلی پیدا کنند.

در قدم دوم بازرسان به این فکر می‌کنند که شاید بار هواپیما بیش از حد مجاز بوده و این امر باعث برهم زدن تعادل هواپیما در هوا شده است به همین علت روی این موضوع تمرکز بیشتری می‌کنند و با بررسی برگه نحوه بارگزاری متوجه می‌شوند هواپیما پنج خودروی زره‌ای حمل می‌کرده است که هر کدام از آن‌ها حدود 12 تا 18 تن وزن داشته‌اند، خلبانان برای اولین بار چنین محموله سنگینی را جا به جا می‌کردند.

بازرسان وزن دقیقی که هواپیما می‌توانسته با خود حمل کند را محاسبه می‌کنند و در میابند که حداکثر وزن هواپیما برای پرواز 350 هزار کیلوگرم بوده درصورتی وزن بار هواپیما بدون سوخت 94هزار کیلو بوده است در نتیجه در می‌یابند با وجود بار سنگین، وزن هواپیما بیش از حد مجاز نبوده است.

حدس بازرسان به این سمت‌و‌سو می‌رود که شاید بارگیری به طوری بوده که باعث برهم زدن تعادل هواپیما در هوا شده است. سپس پس از چند محاسبه وضعیت تعادل بار را بدست می‌آوند و بازهم به مشکلی برنمی‌خورند.

در قدم سوم بازرسان حدس می‌زنند شاید به هنگام تیک‌آف بار جابجا شده و باعث برهم زدن تعادل هواپیما شده است حال بررسی‌های جدید آغاز می‌شود در همین حین یکی از شاهدان عینی سرنخی به دست بازرسان میرساند

 اظهارات نشان می‌دهد در انتهای هواپیما آتش سوزی رخ داده، در ادامه بازرسان قطعات انتهایی هواپیما را مورد ارزیابی قرار می‌دهند اما هیچ نشانه‌ای از دود نیست و بار دیگر به بن‌بست می‌خورند.

حال هیچ مدرکی در دسترس نیست و بازرسان یابد سرنخی پیدا کنند تا به اطمینان برسند که بار هواپیما هنگام پرواز جابه جا شده یا نه؟

بازرسان تا جایی که می‌شد قطعات پشتی دیواره هواپیما (Pressure bulkhead) را جمع آوری کردند. (Pressure bulkhead دیواره‌ایست مقاوم دربرابر نفوذ هوا که قسمت بار را از دم هواپیما جدا می‌کند) حال که این تکه‌ قطعات را به هم میچسبانند مشاهده می‌کنند رد لاستیک ماشین جنگی روی دیواره باقی مانده است. پس به این نتیجه می‌رسند که این خودرو به طور مستقیم به سمت عقب حرکت کرده و باعث برهم زدن تعادل هواپیما و سقوطش شده حال بعد از 11 روز تنها کار باقی مانده تست شبیه‌سازی برای اثبات است.

بازرسان با استفاده از شبیه ساز، آزمایشی بر روی بویینگ 747 که بار آن جابه جا شده و دچار نقص سیستم هیدرولیکی شده را انجام می‌دهند.

شبیه‌ساز با وجود این مشکلات نشان می‌دهد که هواپیما باز قابل کنترل بوده و خلبان می‌توانسته در فرودگاهی نزدیک، هواپیما را سالم به زمین بنشاند.

بازرسان که دیگر هیچ سرنخی به فکرشان نمی‌رسید باز به سراغ قطعات باقی مانده هواپیما می‌روند ناگهان به      Jackscrew قسمت پایدارکننده سکان افقی که از وسط به سمت عقب خم شده برخورد می‌کنند. بازرسان پس از بررسی به این نتیجه می‌رسند که سپر ماشین زره‌ای به Jackscrew برخورد کرده و این امر باعث برهم زدن تعادل هواپیما در هوا و نهایت سقوط آن شده است.

سوال اینجاست!

آیا سهل انگاری ناظر بار باعث این سانحه شده؟

پس از پرس‌وجو از ناظر بار بازرسان به این نتیجه رسیدند که ناظر بار طبق دستورالعمل‌های داده شده به وظیفه خود عمل کرده. طبق دستورالعمل بویینگ بستن هر بست به صورت مستقیم( زاویه با خط افق صفر باشد) باعث تحمل کردن 1600 کیلو می‌باشد و اگر بست‌ها را با زاویه 45 درجه بست ظرفیت کمتر می‌شود و اگر به صورت 90 درجه بست ظرفیت صفر می‌شود.(مطابق عکس)

در دستورالعمل شرکت نشنال ایرلاین به این موضوع  اشاره نشده بود به همین دلیل بازرسان ناظر بار را مقصر ندانستند زیرا دستورالعملی که در اختیار داشته ناقص و اشتباه بوده.