از انقلابی که بویینگ 747 در حمل‌و‌نقل هوایی به پا کرد

زیبا، جادار، مطمئن!

بویینگ 747، «ملکه آسمان‌ها»، به خاطر فضای گسترده‌ای که در پرواز در اختیار قرار می‌دهد، به خوبی شناخته شده است. این پرنده در زمان معرفی و شروع به کارش بیشترین فضا را برای نشستن و کش و قوس آمدن ارایه می‌کرد. زمانی که صرفاً تجربه پرواز اهمیت داشت، 747 نقطه عطفی بود که مردم لباس‌های قشنگ‌شان را می‌پوشیدند و با شوق برای سواری‌گرفتن از این پرنده زیبا مهیا می‌شدند! البته اکنون که کلاس‌های پروازی ممتاز کانون توجه مسافران را به خود اختصاص داده‌اند، از روزهای پیشین 747 با نام «دوران طلایی» یاد می‌شود.

توسعه سفرها

مسافرت‌های هوایی ناگهان به گزینه در دسترسی برای مردم تبدیل شدند، چرا که 747 هزینه هر مسافر را تا حدود نصف کاهش داد و نگاه بسیاری را به خود جلب کرد. مهم این که از همان زمان تعداد مسافران رو به افزایش گذاشت و این روند افزایشی را حفظ کرد. ملکه آسمان‌ها برای جابجایی بهینه مسافر بین شهرهای بزرگ سراسر دنیا طراحی شده بود. در تمامی مسیرها از اقیانوس اطلس گرفته تا اروپا، 747 یکه‌تازی می‌کرد.

بویینگ 747 عملاً به ایرلاین‌ها اجازه داد که مسیرهای بین‌المللی خود را با تعداد مسافر و ایمنی بیشتری برقرار کنند که چهار موتوره بودن هواپیما نیز در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است،به خصوص که دو موتوره‌ها در آن زمان اجازه پرواز بر فراز اقیانوس اطلس را نداشتند.

تنوع محصول

بویینگ 747 به قدری موفق و محبوب شد که از آغاز تولیدش انواع مختلف و با عناوین متفاوتی را در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار داد. در این میان می‌توان از سری 100، 200، 300، SP، 400 و سری 8 اسم برد که هر یک مشخصه‌های یکتا و تفاوت‌های مخصوص به خود را داشت، به ویژه نوع موتور که یکی از کلیدی‌ترین اختلاف‌های بین سری‌های مختلف این پرنده ستودنی است.

آغاز فرآیند بازنشستگی

متاسفانه امروزه 747 در حال خارج‌شدن از گود میادین هوانوردی است، چرا که روش‌های حمل‌و‌نقل نقطه به نقطه همه‌گیر و پرطرفدارتر هستند. هم‌اکنون خطوط هوایی مختلفی نظیر KLM، Qantas و... به مرور 747هایشان را با هواپیماهای کم‌مصرف‌تر و بهینه‌تری نظیر بویینگ 787 و ایرباس A350 جایگزین می‌کنند.

با این همه، 747 دنیای هوانوردی را طوری دگرگون کرد که شاید حتی با آمدن سری‌های پیشرفته 777 یا A350 هم یاد و خاطره‌اش از ذهن بسیاری پاک نخواهد شد.

مردی که «پدر 747» نام گرفت

مهندس آمریکایی به نام  Joseph Fredrick “Joe” Sutter، مورخ 21 مارس 1921 به دنیا آمد. او مدیر تیم طراحی بوئینگ 747 بود. مجله هوافضای Smithsonian لقب «پدر 747» را به ساتر داده‌است.

سنین جوانی و تحصیلات

او در سیاتل واشنگتن به دنیا آمد و در همسایگی کارخانه بویینگ بزرگ شد. ساتر از نژاد اسلوونیایی بود. پدر اسلوونیایی‌اش در جستجوی طلا به آمریکا مهاجرت کرد. ساتر در دانشگاه واشنگتن مشغول به تحصیل و در سال 1943 با مدرک کارشناسی مهندسی هوانوردی فارغ‌التحصیل شد.

زندگی حرفه‌ای

در سال 1940 که دوره دانشجویی هوانوردی را می‌گذراند، یک کار تابستانی در کارخانه شماره 2 بویینگ گرفت. او در خلال جنگ جهانی دوم، افسر تازه‌کاری بود که روی ناو جنگی USS Edward H. Allen (DE-531) به خدمت می‌پرداخت.

وقتی بویینگ و داگلاس هر دو به او پیشنهاد کار دادند، سرباز جوان و با تجربه‌ای در نیروی دریایی ایالات متحده بود که درجه‌اش را به اتمام می‌رساند. بویینگ به موتور جت اعتقاد داشت، بنابراین ساتر بویینگ را برگزید.

ساتر در بویینگ روی پروژه هواپیماهای تجاری بسیاری کار کرد که می‌توان از بین آنها به 367-80 یا «Dash 80»، هواپیمای 707، 727 و 737 اشاره کرد. نهایتا او مدیر هواپیمای بزرگ و پهن‌پیکر چهار موتوره 747 شد. او در مقام سرمهندس، رهبری تیم و طراحی این هواپیما را از طرح اولیه در سال 1965 تا پرده‌برداری در سال 1969 بر عهده داشت.

او در مصاحبه‌ای و در پاسخ به این سوال که «روش طراحی این هواپیما متاثر از چه بوده است؟»، می‌گوید:

«هواپیماهایی که در کودکی می‌دیدم، مرا بر آن می‌داشت که هواپیمایی بسازم تا بتواند از شرایط بد جان سالم به در ببرد. همه چیز همیشه عالی نیست. به همین دلیل است که 747 چهار سامانه کنترل پرواز، چهار سامانه هیدرولیکی و چهار ارابه فرود دارد. وقتی می‌دانید قرار است اتفاقی بیفتد و گاهی این اتفاقات شدیدتر هستند، همچنان باید بتوانید به خانه برگردید.»

آخرین پست او وقتی در سال 1986 از بویینگ بازنشسته شد، نایب رییس اجرایی در مهندسی هواپیمای تجاری و توسعه محصول بود. ساتر تا مدت‌ها پس از بازنشستگی‌اش نیز در بویینگ فعالیت کرد و در گروه مشاورین ارشد هواپیماهای تجاری به خدمتش ادامه داد. اگرچه موهایش سفید شده بود و کمی آهسته‌تر حرکت می‌کرد، اما همچنان چشم‌هایش برق می‌زد، ذهن آماده‌ای داشت و برای نوآوری در صنعت هوافضا و کمپانی بویینگ ثابت‌قدم بود. در سال 2011 و در تولد 90 سالگی‌اش، نام ساختمان اصلی واحد مهندسی در بخش هواپیماهای تجاری بویینگ در Everett واشنگتن به «جو ساتر» تغییر کرد.

او در 30 آگوست 2016، در سن 95 سالگی فوت کرد.