Glass Cockpit وارد می‌شود

ممکن است برای MFDها هم از صفحه نمایش مشابه با آنچه در PFDها به کار می‌رود استفاده شود اما این نمایشگرها معمولا فقط به منظور نمایش اطلاعات ناوبری، اطلاعات سیستم‌ها و رادار برنامه ریزی شده‌اند هرچند در بسیاری از سیستم‌ها خلبان می‌تواند انتخاب کند که MFD هم نمایش همان اطلاعات ارائه شده توسط PFD را تکرار کند و به عبارتی یک PFD پشتیبان باشد.

PFDهای پیشرفته‌تر می‌توانند مسیر هواپیما را به صورت سه بعدی نمایش دهند. شکل 3 یک نمایش مسیر سه بعدی را نشان می‌دهد که به نمایشگر "بزرگراه آسمان " (HITS) موسوم است. این نمایشگر یک راهنمای عرضی و عمودی را در طول مسیر پروازی تعیین شده ارائه می‌دهد در حالی که همزمان تصویری سه بعدی از زمین اطراف هواپیما نیز نشان داده می‌شود. نگه داشتن سمبل هواپیما روی کادرهای سبز رنگ نمایشگر این اطمینان را به خلبان می‌دهد که پرواز در مسیر و ارتفاع تعیین شده ادامه خواهد داشت.

شکل 3

سایر اطلاعات درمورد وضعیت پرواز

یک ویژگی مهم PFD قابلیت گردآوری اطلاعات سایر سیستم‌های هواپیما و نمایش آن در قالبی یکپارچه برای خلبان است. مثلا PFD نشان داده شده در شکل 4، موارد مفیدی از اطلاعات پرواز را ارائه می‌دهد. در نوار فوقانی نمایشگر، نقطه بین راهی بعدی در مسیر تعیین شده، فاصله تا این نقطه بین راهی و مسیر زمینی فعلی نشان داده شده است. در گوشه پایینی سمت چپ صفحه، دمای هوای خارج هواپیما نشان داده می‌شود. همچنین در سمت راست پایین صفحه کد فرستنده-گیرنده ماهواره‌ای (Transponder) به همراه زمان نمایش داده شده‌اند. این PFD همچنین به خلبان اجازه می‌دهد تا فرکانس‌های رادیویی مربوط به امور ناوبری و ارتباطی را در بخش فوقانی شناسایی و تنظیم کند. 

شکل 4

وارد کردن اطلاعات به PFD  

PFDها به مرور تکامل یافته‌اند و به چیزی بیش از نمایشگرهای پرواز تبدیل شده‌اند. حجم بالایی از اطلاعات برای نمایش وجود دارند. به همین دلیل بسیاری از تولید کنندگان، کنترل ورود اطلاعات و کنترل نمایشگر را در اطراف صفحه با خود واحد نمایشگر یک پارچه کرده‌اند که باعث می‌شود تا روش‌های مختلفی برای انتخاب اطلاعات ضروری مانند تنظیمات ارتفاع و مسیر وجود داشته باشند. در شکل 5 دو نوع مختلف کنترل‌ها برای وارد کردن فرامین و داده‌ها به PFD نشان داده شده است. بعضی از نمایشگرهای PFD از دکمه‌ها و سوئیچ‌های مشترک برای تعیین اینکه کدام ورودی انتخاب شود استفاده می‌کنند و بعضی دیگر کلیدهای اختصاصی برای وارد کردن داده‌ها دارند.

شکل 5

خرابی‌ها و نمایشگر اولیه پرواز

یک خلبان ماهر با رفتار هر سیستم ابزار، در مواقع بروز نقص آشنایی داشته و قادر است علائم خرابی را در زمان ظاهر شدن بر روی نمایشگر PFD تشخیص دهد. سازندگان معمولا از یک علامت برجسته "X" قرمز رنگ به عنوان جایگزین اطلاعات مربوط به ابزارهای معیوب استفاده می‌کنند، ضمن اینکه پیام‌هایی در مورد سیستم معیوب صادر می‌شود. تفسیر اینکه این اطلاعات چگونه شرایط پرواز را تحت تاثیر قرار می‌دهند به عهده خلبان است. در شکل 6 غیر فعال شدن نشانگر سرعت، ارتفاع و نرخ صعود و نزول بر روی نمایشگر PFD به معنای بروز اشکال در کامپیوتر اطلاعات هوا (ADC) است. 

شکل 6

همه نمایشگرهای الکترونیک پرواز، واحدهای ناوبری (RNAV) و سنسورها به برق بدون وقفه و ثابت 24 یا 12 ولت مستقیم متکی هستند. هرگونه وقفه‌ای در تغذیه و یا بروز سایر نقایص الکتریکی می‌تواند عملکرد سیستم‌ها را به طور کامل مختل کرده و منجر به نمایش مقادیری نادرست یا حتی خارج از سرویس شدن کامل واحدها شود. در شکل 7 غیر فعال شدن نشانگر وضعیت افق بر روی صفحه PFD به معنی بروز عیب در AHRS است.

شکل 7

 با دانستن اینکه کدام ابزارهای پرواز توسط کدام سیستم‌های اصلی پشتیبانی می‌شوند می‌توان به سرعت به منشا عیب پی‌برد. بنابراین آشنایی کامل با عملکرد سیستم‌ها و روندهای غیرعادی یا اضطراری با استفاده از دفترچه راهنمای خلبان، دستورالعمل پرواز یا راهنماهای هوانوردی مهم به شمار می‌آید. اما اگر خود PFD دچار خرابی شود راهکار چیست؟ در چنین شرایطی برخی سیستم‌ها به عنوان اولین خط دفاعی در شرایط بروز خرابی در PFD قابلیت نمایش اطلاعات PFD بر روی MFD یا همان نمایشگر چند منظوره را دارند. از طرفی هر هواپیمای مجهز به ابزارهای الکترونیک پرواز باید دارای حداقلی از ابزارهای پشتیبان یا آماده به کار باشد.

به قلم مصطفی آرین