آشنایی با خانواده A300

 پس از پایان جنگ جهانی دوم شرکت‌های هواپیماسازی آمریکایی به یمن وقوع جنگ در اروپا با تولید فراوان محصولات مختلف سود فراوان و تجارب ارزشمندی را کسب کرده بودند و در بسیاری از زمینه‌ها بویژه در صنایع مسافربری یکه‌تازی می‌کردند، طبیعتا این موضوع برای کشورهای اروپایی که مشتریان بزرگ چنین صنایعی بودند به هیچ وجه مطلوب نبود با این حال هیچ‌یک از صنایع موجود در اروپا به تنهایی قادر به رقابت با شرکت‌های بزرگ آمریکایی نبودند بنابراین در اواسط دهه شصت میلادی در کشورهای فرانسه، انگلستان و آلمان غربی سابق اندیشه طراحی و ساخت مشترک یک هواپیما مسافربری کاملا اروپایی با ظرفیت 300 نفر مسافر در مسیرهای نزدیک برد و میان برد مطرح شد. این طرح ایرباس اروپایی نامیده شد و آن را رسما A300 نامیدند.

تحقیقات برای طراحی A300 در کشورهای مذکور آغاز شد و سریعا به پیش رفت، اما در مراحل نهایی طراحی شرکت انگلیسی رولزرویس به علت تعهدات مهمتر از تدارک موتورهای پیش‌بینی شده بازماند و نتیجتا طراحان ایرباس به مرور مجدد طرح پرداختند، هنگامی‌که شرکت‌های هواپیمایی اروپایی اعلام کردند که هواپیمایی با ابعاد کوچکتر مثلا با ظرفیت حدود 250 نفر مسافر برایشان مناسب‌تر است طراحان ایرباس طرح موردنظر خود را کوچک‌تر کردند، به این ترتیب طرح جدیدی حاصل شد که موتورهای آمریکایی جنرال الکتریک هم برای آن مناسب بود.

در سال 1969 اولین پیش نمونه ایرباس با نام A300b در نمایشگاه هوایی پاریس به نمایش گذاشته شد، در همین سال دولت انگلستان که نگران بازگشت سرمایه خود در این پروژه بود انصراف خود را از ادامه همکاری با برنامه ایرباس را اعلام کرد (اگرچه چندین سال بعد مجددا به ایرباس بازگشت) اما فرانسه و آلمان غربی سابق به ادامه کار مصمم بودند، سرانجام در 17 دسامبر 1970 اتحادیه ایرباس با سرمایه‌گذاری مساوی دو شرکت سود ایویشن فرانسه و دویچه ایرباس آلمان غربی سابق رسما برای توسعه، تولید؛ بازاریابی و پشتیبانی هواپیماهای A300 تاسیس شد.

اولین پیش نمونه ایرباس با ظرفیت 226 مسافر در 28 اکتبر 1972 به پرواز درآمد، با وجود این موفقیت مشکل اصلی یعنی بازاریابی و فروش در پیش روی سازندگان ایرباس بود، با به پرواز در آمدن هواپیماهای آمریکایی بویینگ 747 در سال 1969 و DC10 در سال 1970 شرایط دشواری برای بازاریابی و فروش این هواپیمای جدید ساخت شرکت نوپا و بی‌تجربه ایرباس بوجود آمده بود، حتی خریدهای اولیه شرکت‌های هواپیمایی ایرفرانس و لوفتانزا و شرکت‌هایی از کره، آفریقای جنوبی، ایتالیا و ... نتوانست سرمایه‌گذاران ایرباس را به سرنوشت کار جدیدشان امیدوار کند، با این‌حال تولید A300 همچنان ادامه داشت، نگرانی‌ها درباره آینده زمانی بطور کامل رفع شد که شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی هم به گروه مشتریان این هواپیما پیوستند و سفارشاتی برای خرید آن ارائه دادند.

ایرباس A300 یک هواپیمای پهن پیکر دو موتوره-دو راهرو است که می‌تواند در دو کلاس پروازی 266 مسافر را 7540 کیلومتر (4070 ناتیکال مایل) جابه‌جا کند.

مشخصات

فاصله نوک دو بال: ۴۴٫۸ متر

طول: ۵۴٫۱ متر

ارتفاع: ۱۶٫۵ متر

بیشینه سرعت: ۸۵/۰ ماخ (۸۹۵ کیلومتر بر ساعت)

محدوده پرواز: ۷۷۰۰ کیلومتر

سیر تکامل

مدل اولیه پایه مسافربری ایرباس A300b2 نام گرفت، با اضافه کردن فلپ kruger به مدل قبلی A300b2k وارد بازار شد، مدل جدیدتر که مخزن سوخت مرکزی به آن اضافه شده بود A300b4 بود، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش استفاده از کامپیوترها در هواپیما و امکان انجام وظایف نفر سوم کابین توسط سیستم‌های هواپیما  A300FFCC (Forward Face Cabin Crew)که به دو کادر پروازی نیاز داشت وارد بازار شد و پس از آن نیز A300-600 به پرواز درآمد، پس از آن نیز A310 آخرین مدل از این خانواده بود که بال به آسمان گشود.

ایرباس A300  در ایران

در سال 1356 اولین فروند از شش فروند A300 سفارش شده ایران ایر از ایرباس وارد کشور شد تا ایران نخستین بهره‌بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب بگیرد، ورود این هواپیما در زمان مدیرعاملی علی محمد خادمی رخ داد که تحول بزرگی در صنعت هوانوردی ایران بود.

سپهبد علی‌محمد خادمی از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۷ به مدت ۱۶ سال مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره هواپیمایی ملی ایران،هما بود. وی همچنین  عضو کمیته اجرایی انجمن بین‌المللی حمل‌ و نقل هوایی،یاتا نیز بود. که توانست به عنوان اولین فرد آسیایی از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۰ ریاست این سازمان را برعهده داشته باشد.

نهنگ سفید، بلوغ A300

استقبال شرکت‌های مختلف از این هواپیما منجر به بالا رفتن اعتماد به نفس شرکا ایرباس شد و آنها اقدام به افزایش تولید و طراحی مدل‌های جدید کردند، با شروع ساخت هواپیماهای جدید و گسترده بودن آشیانه‌های ایرباس در سرتاسر اروپا نیاز بود تا هواپیمایی قطعات بزرگ را برای مونتاژ به خط تولید نهایی حمل کند.

هواپیمای ساخته شده که ایرباس بلوگا به‌معنای نهنگ سفید نام گرفت مدل تغییر یافته A300-600 است که توانایی حمل بارهایی به حجم ۱۲۱۰ مترمکعب و وزن ۴۷ تن را تا برد ۹۰۰ مایل دریایی دارد که با سبک‌تر شدن بار این مسافت نیز افزایش می‌یابد.

پایان راه

در جولای 2007 آخرین فروند از این هواپیما که از مدل باری آن بود خط تولید ایرباس را ترک کرد و به شرکت هواپیمایی FedEx تحویل شد.

از سال 1971 که ساخت این هواپیما آغاز شد تا سال 2007 تعداد 561 فروند از این هواپیما در مدل‌های مختلف ساخته و تحویل مشتریان شد، هواپیمایی نوستالژی که آغازگر ماجراجویی اروپایی‌ها در زمینه ساخت و تولید هواپیما بود و توانست از این آزمون سربلند بیرون آید، هواپیمایی که اگرچه دیگر تولید نمی‌شود اما  چراغ راهی شد برای ساخت هواپیماهای دیگر.