نقش پیشگیری در حفظ ایمنی پروازی Airbus 320neo

چالشی که آژانس ایمنی اتحادیه اروپا را وادار نمود تا یک اصلاحیه اجباری (AD: airworthiness directive) برای مقابله با آن صادر کند. در پی صدور این اصلاحیه و ابلاغ آن به همه کاربران این نوع از هواپیما برای انجام آن از آگوست 2019 همه شرکت‌های بهره‌بردار از ایرباس 320 و 321 نئو به کاستن بار قابل حمل در قسمت بار این هواپیماها ملزم شدند و به نظر می‌رسد چالشی مشابه آنچه بر سر بویینگ 737 مکس آمد در انتظار ایرباس 320 و 321 نئو است. قبل از آنکه به دلایل و راهکاری مرتبط با این مشکل بپردازیم و به منظور یادآوری کمی به اصول اولیه پرواز اشاره‌ای داشته باشیم همانطوریکه مطلع هستید هواپیما حول سه محور نیاز به حفظ تعادل و حرکت کردن دارد.

محور عرضی Lateral Axis : این محور خط فرضی است از نوک یک بال به نوک بال متقابل و گردش حول این محور باعث خواهد شد تا هواپیما بالا و پایین برود. حرکت حول محور عرضیPitch Motion  می‌گویند.

محور طولیAxis   Longitudinal: این محور خطی فرضی است که از نوک هواپیما به انتهای آن کشیده می‌شود. گردش حول محور طولی باعث می‌شود که هواپیما عمل گردش به چپ یا راست را توسط Aileron انجام دهد که به آن Roll Motion می‌گویند.

محور عمودی Axis  Vertical: این محور خطی فرضی است که از مرکز ثقل هواپیما می‌گذرد و دو محور دیگر را در نقطه‌ای مشترک قطع می‌کند. حرکت حول محور عمودی سبب می‌شود هواپیما به طور افقی گرایش به چپ یا راست داشته باشد. به این حرکت Yaw Motion گفته می‌شود. در حالت Yaw فقط دماغه هواپیما به جناحین  توسط تنظیمات ریز Rudder  در سکان عمودی دم حرکت می‌کند.

هواپیما می‌بایست حول این سه محور و با فرماندهی مرکز ثقل خود تعادل و البته حرکت‌های مورد نیاز خود را داشته باشد بنابراین از دست دادن کنترل حول هر کدام از این سه محور باعث بروز مشکل برای هواپیما خواهد شد. در ایرباس 320 نئو مشکل در حرکت حول محور عرضی و یا همانpitch  اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد حالت دایو یا همان شیرجه به سمت زمین می‌گردد.

آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپاEASA  از بهره برداران این نوع از هواپیماها خواسته است تا کماکان نسبت به کاهش مقدار بار در قسمت کارگو هواپیما ادامه دهند و برای این مهم دستورالعمل یک فقره اصلاحیه اجباری در 31 جولای سال جاری را صادر نمود. تا کنون مشخص شده است که این هواپیما بطور بالقوه در برابر حفظ زاویه حمله دچار مشکل می‌باشد و چنانچه بارگیری و حفظ مرکز ثقل هواپیما بدرستی انجام نشود آنگاه خلبانان پرواز دچار مشکلات زیادی در کنترل هواپیما خواهند شد.

نکته بسیار جالب و حائز اهمیت این است که مشکل فوق الذکر هنوز در پرواز رخ نداده است بلکه در جریان بررسی‌های آزمایشگاهی مورد توجه متخصصین امر قرار گرفته است. AD صادر شده بلافاصله توسط این ایرباس و با تغییر در کتابچه پروازی هواپیما پیگیری گردید که تمامی کاربران ایرباس 320 نئو ملزم به ویرایش آن هستند و به‌دنبال آن به سراغ نرم افزار کنترل کننده کامپیوتر هدایت‌گر بالچه‌های سکان افقی دم و شهپرها رفتند و متوجه شدند که در این نرم افزار پتانسیل ایجاد چنین خطایی وجود دارد. اگرچه تاکنون این خطر در پروازهای واقعی اتفاق نیفتاده است اما بررسی‌ها و تحقیقات نشان می‌دهد چنانچه بارگذاری هواپیما در قسمت کارگو عقب بدرستی و به اندازه صورت نپذیرد، آنگاه در جریان پرواز نوک هواپیما و یا همان زاویه حمله به سوی بالا تمایل پیدا می‌کند که متعاقب آن و برای مقابله با این حرکت بیش از اندازه و توسط کامپیوتر هدایت‌گر بالچه‌های کنترل کننده سکان افقی دم هواپیما نوک هواپیما به سمت پایین متمایل و باصطلاح شیرجه خواهد زد. سازمان هواپیمایی کشوری برخی کشورها به تمامی کاربران این مدل از تولیدات ایرباس دستور داده‌اند تا مفاد اصلاحیه اجباری EASA را به کار بسته و محفظه پنجم کارگو هواپیما را از بار خالی نگاه دارند و همچنین بار کمتری در کارگو سوم و چهارم حمل کنند. اگرچه بسیاری از کارشناسان این اشکال را شبیه مورد حادث شده بر روی هواپیمای 737 مکس می‌دانند اما برخی از متخصصان عقیده دارند نرم افزار و سیستم بکار برده شده بر روی ایرباس 320 نئو بسیار گران‌قیمت‌تر و کار آمدتر از مشابه خود بر روی بویینگ 737 مکس می‌باشد. انتظار می‌رود بزودی اقدامات تکمیلی برای رفع این مشکل به اطلاع عموم رسانیده شود؛ در غیر این‌صورت ادامه چنین وضعی به منزله وجود یک چالش بزرگ در آینده ایرباس 320 نئو خواهد بود.