خطر استنشاق گاز مونوکسید کربن برای پرواز

از گاز مونوکسید کربن به عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود چرا که استنشاق آن فرد را حتی تا آستانه بیهوشی و تجربه مرگی بدون درد و رنج می‌برد. در بدن تمامی انسانها تعداد بیشماری هموگلوبین وجود دارد که وظیفه این هموگلوبینها حمل اکسیژن و انتقال آن به تمامی اعضا و بافت های بدن است. اما در زمانی که یک فرد در معرض گاز مونوکسیدکربن قرار می‌گیرد این گاز تا میزان ۲۴۰ برابر اکسیژن خود را به هموگلوبینها چسبانده که در پی آن روند انتقال اکسیژن در بدن به شدت مختل شده و مونوکسید کربن که هیچگونه فایده‌ای برای بدن ندارد توسط هموگلوبین در بدن منتقل می‌گردد. در نتیجه، این کاهش اکسیژن در اندام ها و مغز باعث بروز علائمی از قبیل سردرد، سرگیجه، افزایش ضربان قلب، اختلال در توانایی تصمیم گیری، دید آبی رنگ، درد در قفسه سینه، حمله قلبی و در نهایت در صورت ادامه این روند باعث  مرگ فرد می‌گردد. در بدن افراد سالم در شرایط عادی حداکثر تعداد ۱۰ واحد در میلیون مونوکسید کربن وجود دارد که برای افراد سیگاری این میزان به ۴۰ واحد می‌تواند افزایش یابد. اما خطرات ناشی از استنشاق گاز مونوکسید کربن برای پرواز چیست؟

در حقیقت یکی از مهمترین خطرات ناشی از استنشاق حتی میزان کمی مونوکسید کربن (همانند مقداری که در زمان استعمال سیگار وارد بدن فرد می‌گردد) این می باشد که می‌تواند فرد را به میزان زیادی مستعد عارضه ای به نام هایپوکسی نماید. هایپوکسی به معنای کاهش میزان اکسیژن در خون یک فرد گفته می‌شود، به عبارتی دیگر به شرایطی اطلاق می‌گردد که فرد به هر دلیلی نتواند اکسیژن لازم را دریافت نماید. یکی از شرایط به وجود آورنده هایپوکسی پرواز در ارتفاعات بالا بوده که به علت رقیق شدن شدید هوا در آن ارتفاع و در پی آن، فاصله گرفتن مولکول‌های هوا از یکدیگر، حجم اکسیژن دریافت شده در هر تنفس توسط ریه ها به شدت کاهش یافته که در نتیجه این امر می‌تواند باعث بروز هایپوکسی در فرد گردد. علائم و نشانه‌های استنشاق گاز مونوکسید کربن به میزان زیادی مشابه علائم بروز هایپوکسی در فرد می‌باشند. حال در شرایطی که یک فرد سیگاری در حال پرواز در ارتفاعات بالا باشد، در صورتی که به هر دلیلی سیستم فشرده کننده هوای داخل کابین هواپیما با نقصی فنی روبرو گردد، در این شرایط هوای مجدد رقیق شده در داخل کابین هواپیما به همراه گاز مونوکسید کربن موجود در بدن فرد شرایط را بسیار خطرناک تر نموده و حتی در کمتر از ۱۰ ثانیه می‌تواند فرد را تا بیهوشی کامل ببرد.

 به طور کلی در صنعت هوانوردی رایج ترین منبع تولید گاز مونوکسید کربن جریانات هوای خارج شده از موتورهای احتراق داخلی موتورهای پیستونی، خودروهای عملیاتی و تجهیزات زمینی در کنار هواپیماها می‌باشند. همچنین خروجی موتورهای توربینی و ای پی یو نیز به میزان بسیار زیادی تولید گاز مونوکسید کربن می‌کنند. علاوه بر این، گاز مونوکسیدکربن در زمان بروز شرایط اضطراری، هنگامی که بروز آتش سوزی باعث سوختن موادی می‌شود که از ساختار کربن در آنها استفاده شده است می‌تواند سرنشینان را با خطرات جدی مواجه سازد.         خلبانان باید در مورد خطرات جدی مسمومیت توسط گاز مونوکسید کربن و علائم آن به طور کامل آگاه بوده و در صورت تشخیص انتشار این گاز در داخل کابین، به سرعت جهت رفع این مشکل اقدام نمایند. خاموش نمودن سیستم گرمایشی هواپیما، استفاده از ماسک اکسیژن و انجام فرود در نزدیکترین فرودگاه موجود از اقدامات لازم در اینگونه شرایط می‌باشند.