داستان پرواز شماره ۵۲۲ خطوط هوایی هلیوس ایرویز

سانحه پرواز شماره ۵۲۲ خطوط هوایی هلیوس ایرویز به یکی از سوانح بسیار دردناک تاریخ هوانوردی جهان تبدیل شده است. اشتباهی مرگبار که موجب کشته شدن تمامی سرنشینان این پرواز گردید. چهاردهم آگوست سال ۲۰۰۵ میلادی میباشد. یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ ملقب به المپیا متعلق به خطوط هوایی هلیوس کشور قبرس، قرار است به همراه ۱۱۵ مسافر و ۶ کادر پروازی که اکثر آنان قبرسی می باشند پروازی را از فرودگاه بین المللی لارناکای قبرس به فرودگاه بین المللی پراگ روزینی جمهوری چک انجام دهد. این پرواز قرار است پیش از عزیمت به فرودگاه پراگ توقفی کوتاه در فرودگاه بین المللی آتن در یونان داشته باشد. کاپیتان هانس جورگن مرتن ۵۹ ساله با چیزی در حدود ۱۷ هزار ساعت پرواز، خلبان با سابقه ای محسوب می‌شود که توسط خطوط هوایی هلیوس و به صورت قراردادی برای انجام پرواز در این تعطیلات استخدام شده است. پس از انجام دستورالعمل های مربوطه پیش از پرواز توسط خلبانان، در نهایت راس ساعت نه صبح پرواز شماره  ۵۲۲  خطوط هوایی هلیوس فرودگاه لارناکای قبرس را به مقصد پراگ ترک می نمایند. هواپیما در مسیر پروازی خود قرار گرفته و در حال اوج‌گیری به ارتفاع سی و چهار هزار پایی می باشد. شرایط آب و هوایی برای انجام این پرواز کاملاً ایده‌آل است. پس از گذشت حدود پنج دقیقه از پرواز، زمانی که هواپیما به ارتفاع دوازده هزار پایی می رسد ناگهان آژیر هشدار دهنده ای به صدا درآمده که به خلبانان در مورد آماده نمودن هواپیما جهت انجام تیک آف به دلیل انجام ‌نشدن صحیح چک لیست و دستورالعمل‌های لازمه پیش از پرواز اخطار می دهد، اما این آژیر به خلبانان پیش از انجام پرواز و در زمانی که بر روی زمین هستند هشدارهای لازم را باید بدهد، لذا این امر باعث گیج شدن خلبانان شده است. پس از گذشت چند لحظه خلبانان اخطار دیگری را مبنی بر وجود نقص در سیستم خنک کننده تجهیزات دریافت می نمایند.

ناگهان ماسک های اکسیژن در کابین مسافران پایین افتاده و این امر موجب وحشت مسافران می گردد. خلبانان اقدام به برقراری ارتباط با واحد های زمینی مبنی بر وجود مشکلی جزئی در پرواز می کنند. این گفتگوها به مدت هشت دقیقه ادامه می‌یابد. مامور کنترل ترافیک هوایی از خلبانان می خواهد که بررسی نمایند آیا  سوئیچ سیستم فشرده کننده هوا بر روی حالت خودکار قرار دارد یا نه، اما کاپیتان مرتن به جای پاسخ دادن به این سوال از مامور کنترل ترافیک می پرسد که قطع کننده مدار خنک کننده تجهیزات در کجا قرار دارد!!

 هواپیما درحال پرواز به وسیله سیستم خلبان خودکار می باشد. پس از گذشت چند دقیقه هواپیما به ارتفاع سی و چهار هزار پایی رسیده و وارد فضای کنترل هوایی یونان می‌گردد اما مدت طولانی ای از آخرین برقراری ارتباط توسط خلبانان پرواز شماره  ۵۲۲  می‌گذرد. مأمور کنترل ترافیک هوایی نیکوزیای یونان اقدام به برقراری ارتباط با پرواز شماره  ۵۲۲  می‌کند اما هرچه خلبانان این پرواز را صدا می‌زند پاسخی را دریافت نمی‌کند. رادار نشان می‌دهد که این پرواز در مسیر خود به سمت آتن می باشد اما عدم پاسخ دهی خلبانان باعث نگرانی همگان شده است. مأموران کنترل ترافیک هوایی به تلاش های خود جهت برقراری ارتباط با خلبانان این پرواز ادامه می دهند اما بیشتر از یک ساعت از اولین تلاش آنان گذشته است و پاسخی را دریافت نکرده اند. ذهن همگان به انجام عملیات هواپیما ربایی معطوف شده است. دو جنگنده اف شانزده به سرعت از محل برخاسته و به سمت پرواز شماره  ۵۲۲  اعزام می گردند. پس از رهگیری این هواپیما، خلبانان جنگنده متوجه می‌شوند که چندین مسافر در حالی که ماسک های اکسیژن را بر دهان دارند بیهوش بر روی صندلی‌های خود افتاده اند. آنها کمی جلوتر رفته تا بتوانند شرایط داخل کابین خلبانان را ببینند. زمانی که در کنار قسمت جلویی هواپیما قرار می‌گیرند متوجه می شوند که کمک خلبان بیهوش بوده اما از کاپیتان پرواز خبری نمیباشد. هواپیما به بالای شهر آتن رسیده و آغاز به گردش بر روی مسیری بیضی شکل که به آن هلدینگ گفته میشود می کند، این مسیر از قبل توسط خلبانان به سیستم خلبان خودکار داده شده است. پس از گذشت چند دقیقه خلبانان جنگنده، شخصی را می‌بینند که وارد کابین شده و بر روی صندلی کاپیتان می‌نشیند و اقدام به تلاش جهت تحت کنترل درآوردن هواپیما می کند. خلبانان جنگنده تلاش می کنند که حواس آن شخص را به سمت خود جلب نمایند.

اما در انجام این کار ناموفق اند. یکی از جنگنده ها در پشت پرواز  ۵۲۲  و در موقعیت شلیک قرار دارد چرا که در صورت انجام عملیات تروریستی ممکن است افراد زیادی جان خود را در شهر شلوغ آتن از دست بدهند. پس از گذشت چند دقیقه دیگر، به نظر می رسد که به علت اتمام سوخت، موتور سمت چپ و سپس موتور سمت راست از کار افتاده و هواپیما آغاز به کاهش ارتفاع می کند. هوا‌پیما به سرعت در حال از دست دادن ارتفاع بوده و در نهایت در سی و سه کیلومتری شمال غربی آتن به تپه ای برخورد نموده و منفجر می گردد. نیروهای امدادی و آتش نشانی به سرعت عازم منطقه می شوند. تمامی  ۱۲۱  سرنشین پرواز در این سانحه مرموز و تلخ کشته شده‌اند. بازرسان بررسی سوانح اکنون وظیفه سختی را بر عهده دارند. جعبه‌های سیاه هواپیما به شدت آسیب دیده اند اما جهت بازخوانی اطلاعات ضبط شده به مقر فرستاده می شوند. این بدترین سانحه هوایی در تاریخ یونان است. کالبد شکافی اجساد به جای مانده باعث کشف حقیقتی مهم می گردد، شخصی که در دقایق پایانی پیش از وقوع سانحه وارد کاکپیت شده بود یکی از مهمانداران با سابقه شرکت هواپیمایی هلیوس بوده است. آیا او قصد نجات دادن هواپیما را داشته یا اینکه عمدا آن را به زمین کوبیده است؟ وقتی بازرسان آغاز به گوش نمودن به صداهای ضبط شده در کابین خلبانان در لحظات آخر پیش از وقوع سانحه می‌کنند پاسخ این پرسش را در میابند، این مهماندار درخواست کمک داشته، هر چند که ماموران کنترل ترافیک هوایی صدای او را نشنیده اند اما ضبط کننده های صدا نشان می‌دهند که او در حالی که به سختی در حال صحبت کردن بوده، وقوع شرایط اضطراری را تکرار می کرده است. بازرسان به این نتیجه می‌رسند که علت این سانحه به دلیل انجام عملیات تروریستی نبوده است. پس علت چه بوده است؟ 

جعبه‌های سیاه به سادگی نشان می‌دهند که  علت برخورد هواپیما با تپه های مجاور شهر آتن اتمام سوخت هواپیما بوده است، اما علت به صدا در آمدن آژیر ها و همچنین پرواز هواپیما طولانی‌تر از آنچه که انتظار می‌رفته تا منجر به اتمام سوخت شود چه بوده است؟

بازرسان متوجه می‌شوند که در همان روز وقوع سانحه، پیش از انجام پرواز شماره  ۵۲۲  این هواپیما مشکلی جزئی را در درب قسمت عقب  داشته است.  پیش از انجام این پرواز، مهندسان اقدام به بررسی مشکل و برطرف نمودن آن کرده بودند، اما بازرسان با حقیقت شوکه کننده و حیرت آوری روبه‌رو می‌شوند، بازرسان متوجه می‌شوند که در زمانی که مهندس تعمیر و نگهداری اقدام به انجام یک آزمایش عملی جهت اطمینان از تعمیر شدن درب عقب هواپیما نموده بود، به اجبار سوئیچ تنظیم سیستم فشرده کننده هوا را از حالت خودکار به حالت دستی تغییر داده بود، اما باید پس از انجام این آزمایش آن را به حالت اولیه یعنی به حالت خودکار بر میگردانده است اما به دلیلی فراموش کرده است.  در پی آن پرواز شماره  ۵۲۲  با این شرایط اقدام به پرواز نموده بود. سیستم فشرده ساز هوا سیستمی است که در زمانی که هواپیما جهت انجام پرواز به ارتفاعات بالا اوج گیری می کند، هوای کم چگال و کم فشار خارج هواپیما را گرفته، فشرده کرده و به داخل هواپیما می فرستد تا سرنشینان به راحتی تنفس نموده و اکسیژن لازمه را با هر بار تنفس دریافت نمایند، چرا که در ارتفاعات بالا به دلیل کم شدن فشار هوا، غلظت هوا نیز کاهش یافته و این امر باعث فاصله گرفتن مولکول های هوا از یکدیگر شده و لذا با هر بار تنفس، میزان اکسیژن بسیار کمتری وارد ریه ها می گردد و می تواند حتی باعث بیهوش شدن و مرگ افراد گردد. پرواز شماره  ۵۲۲  در شرایطی در حال اوج گیری به ارتفاع سی و چهار هزار پایی بوده که سیستم فشرده ساز هوای آن غیر فعال بوده است. اما سوال مهم دیگری ذهن بازرسان را درگیر خود می‌کند، چرا خلبانان متوجه چنین مسئله مهمی نشده بودند؟ بازرسان کشف شگفت انگیزی می کنند. آنها متوجه می شوند که در زمان اوج گیری، خلبانان آژیر های مربوطه را دریافت نموده بودند اما آنها را اشتباه تفسیر کرده بودند. به عبارتی دیگر آژیر هشدار دهنده نقص فنی در سیستم خنک کننده وظیفه دیگری را هم برعهده داشته است، اطلاع دادن در مورد رقیق شدن هوای داخل کابین.  به شکلی نادر در این پرواز، این آژیر حاوی پیامی در مورد وجود هر دو مشکل  بوده است اما خلبانان تنها نقص فنی در سیستم خنک کننده تجهیزات را برداشت کرده بودند. قرار گیری و تنفس در وضعیت هوای بسیار کم فشار پس از مدتی باعث از دست رفتن هوشیاری می گردد و علت اینکه چرا خلبانان به تذکر مهم مامور کنترل ترافیک هوایی در مورد بررسی اینکه آیا سوئیچ سیستم فشرده ساز هوا بر روی حالت خودکار قرار داشته یا نه واکنشی نشان نداده و به جای آن یک سوال بی ربط دیگر را پرسیده بودند مشخص می‌گردد، از دست دادن هوشیاریشان.

منبع: گزارش نهایی